Bilindiği üzere, devlet okullarında çalışan öğretmenlerden daha fazlası özel okullarda çalışmaktadır. Bilinmeyen veya uygulanmayan ise; Özel öğretim kurumlarında çalışan öğretmenlerin özlük ve mali haklarının yani çalışma koşulları ve aldıkları ücretlerin, devlet(resmi) okullarında çalışan öğretmenlerle kanunen aynı olması gerektiğidir. Ancak
özel okullarda çalışan öğretmenler devlet okullarında çalışan öğretmenlerin aldıkları ücretten az ücret almakta,
devlet okulunda çalışan öğretmenin dersi yok ise okulda durması zorunlu değilken özel okulda çalışan öğretmenin dersi olmasa dahi okulda tutulmakta ve mesaiye zorlanmakta,
özel okullarda öğretmenlere ek ders ücretleri ödenmemekte,
bir çok özel okulda aylık ücretin asgari tutarı bankadan ve kalan tutarı elden verilmekte ve elden verilen kısım “ek ders” ücreti olarak gösterilmekte,
nöbetçi öğretmenlik ücreti, seminer görev ücreti, öğretim yılına hazırlık tazminatı gibi ödenekler özel okullarda çalışan öğretmenlere ödenmemekte,
Öğretim dönemine ara verildiğinde ve öğretim dönemi son bulduğunda yani yaz tatillerinde ve sömestr tatillerinde öğretmenler çalışamaya zorlanmakta,
Kanuna aykırı şekilde, haftalık 40 saatin üzerinde derse girmeye zorlanmaktadırlar.
Peki hukuka uygun olan gerçekte nedir ve haklarını alamayan öğretmenler ne yapmalıdır?
Temel Dayanak Nedir?
Özel Öğretim Kurumları Kanunu’na göre, Kanun’da hüküm bulunmayan hususlarda, resmî öğretim kurumlarında yani devlet okullarında uygulanan mevzuat hükümleri uygulanır. Yani özel okullara ilişkin kanunda hüküm yoksa devlet okullarına ilişkin mevzuata bakılmalıdır.
Özel okullara ilişkin kanunda, öğretmenlere ödenecek ücretin nasıl belirleneceğine ilişkin herhangi bir hüküm olmadığından, ücret belirlenirken devlet okullarına ilişkin mevzuata bakılması gerekmektedir. Bu mevzuatın başında ise ilgili Bakanlar Kurulu Kararı gelmektedir.
Özel öğretim kurumlarına ilişkin kanun ve yönetmelikte hüküm bulunana hallerde ise bu mevzuat uygulanacaktır.
İlgili Mevzuatlara Göre Öğretmenlerin Hakları Nelerdir?
Ek Ders Ücreti
Mevzuata göre, okullarda görevli öğretmenler, aylık olarak aldığı ücret karşılığı haftada en fazla 20 saat ve ek ders olarak haftada en fazla 20 saat olmak üzere toplam 40 saate kadar ders okutabilirler. Kural bu olmasına karşın hem öğretmenler haftada 40 saatten fazla derse girmeye zorunlu tutulmakta hem de girilen derslere ilişkin ücret ödenmemektedir. Üstelik bu ek ders ücreti yine kanuna göre, devlet okullarında verilen ek ders ücretinden daha az olamaz. Özel okulda çalışan öğretmenin iş sözleşmesinde ek ders ücreti, devlette çalışan öğretmenin aldığı ek ders ücretini altında belirlenmişse ise bu sözleşme maddesi geçersiz olacaktır. Diğer bir ifade sözleşmede aksi kararlaştırılsa dahi hiçbir şekilde, özel okuldaki öğretmen ile devlet okulundaki öğretmenin aldığı ek ders ücreti birbirinden farklı olamayacaktır. Ek ders ücretini eksik olan öğretmenler için bu durum “haklı nedenle iş akdini feshetme” hakkı vermektedir. Yargıya başvurmak suretiyle eksik ödenen ek ders ücretlerinin alınması mümkündür.
Hazırlık ve Planlama Ücreti
Mevzuata göre öğretmenlere, haftada 3 saati geçmemek üzere, fiilen okuttukları her 10 saat ders için 1 saat daha “hazırlık ve planlama görevi” karşılığında ayrıca ek ders ücreti ödenmelidir. Diğer bir ifade ile haftada girilen her 10 saatlik ders için 1 saat de ekstra ek ders ücreti ödenmelidir ancak bu ücret maksimum haftada 3 saatlik ders ücreti ile sınırlıdır. Hazırlık ve planlama ücretinin ödenmemesi veya eksik ödenmesi, öğretmenlere “haklı nedenle iş akdini feshetme” hakkı vermektedir. Yargıya başvurmak suretiyle eksik ödenen bu ücretin alınması mümkündür.
Sosyal Yardım Kapsamındaki Ödeme
Mevzuata göre, sosyal yardım kapsamındaki ek ödemeler, devlet okul öğretmen ve personeline sağlanan haklara denk olarak özel okulda çalışan öğretmenlere de ödenir. Ayrıca sosyal yardım kapsamındaki ek ödemelerden gelir vergisi kesilmez. Devlet okullarında ödenen sosyal yardımlar değişiklik gösterdiğinden, buralarda çalışan öğretmenlerin aldıkları sosyal yardımlara bakılmalı ve arada fark var ise talep edilmelidir.
Öğretim Yılına Hazırlık Tazminatı
Mevzuata göre öğretmenlere, her öğretim yılında bir defaya mahsus olmak üzere ve öğretim yılının başladığı ay içinde Milli Eğitim Bakanı tarafından belirlenecek tarihte Bakanlar Kurulunca belirlenecek miktarda, öğretim yılına hazırlık ödeneği ödenir. Ayrıca bu ödenek damga vergisi hariç diğer vergi ve kesintilere tabi tutulmayacaktır. Bu tazminatın ödenmemesi veya eksik ödenmesi, özel okulda çalışkan öğretmenlere “haklı nedenle iş akdini feshetme” hakkı vermektedir. Yargıya başvurmak suretiyle eksik ödenen bu ücretin alınması mümkündür.
Diğer Ücret Alacakları
Yine öğretmenlere, aşağıdaki faaliyetleri nedeniyle ücret ödenmelidir. Mevzuat göre aşağıdaki görevlendirme ve harcanan mesailer için ödenecek ücretler, “ek ders” ücreti üzerinden hesaplanmaktadır. Mevzuat aşağıdaki mesailer için farklı saatlerde ek ders ücreti öngörmüştür. Bu faaliyet ve görevlendirmeler şöyledir:
ders dışı eğitim (kulüp) çalışmaları
tören ve faaliyetlere katılma
kurul toplantısı faaliyeti
nöbetçi öğretmenlik görevi
sınav gözetmenliği
veli toplantıları
yaz okulu çalışmaları
Uygulamada ne yazık ki bu faaliyet ve görevlendirmeler için özel okulda çalışan öğretmenlere hiçbir ücret ödenmemektedir. Hak edilen bu ücretlerin ödenmemesi veya eksik ödenmesi, özel okulda çalışkan öğretmenlere “haklı nedenle iş akdini feshetme” hakkı vermektedir. Yargıya başvurmak suretiyle eksik ödenen bu ücretlerin alınması mümkündür.
Kalan Süre Alacağı ve Kıdem Tazminatı
Bilindiği üzere, özel okullarda çalışan öğretmenler ile bir yıl süreli sözleşme imzalanmakta ve bu her sene tekrarlanabilmektedir. Öğretmenler tarafından iş sözleşmesi haklı nedenle feshedildiğinde, bir yıllık sürenin kalan miktarının öğretmenlere ödenmesi gerekmektedir. Örneğin eylül ayında bir senelik imzalanan bir sözleşme sonrasında, yukarıda belirtilen ücretlerden birinin ödenmediği veya eksik ödendiği gerekçesiyle şubat ayında sözleşmeyi fesheden öğretmen, eylül ayına kadar olan ücretlerinin tamamını hak edecektir. Yargı yoluna başvurmak suretiyle bu kalan süreye dair ücretlerin alınması mümkündür.
Yine sözleşmeyi haklı nedenle fesheden işçi öğretmen kıdem tazminata hak kazanacaktır.
Kapsamda Kimler Var?
Yukarıda hep “öğretmen” olarak belirtmiş olsak da izah edilen tüm durumlar ve haklar “eğitim personelinin” tamamı için geçerlidir. Mevzuata göre, “eğitim personeli” tanımının içine ise "kurumda görevli yönetici, öğretmen, uzman öğretici, usta öğretici ve benzeri personel" girmektedir.
Haklarınızı Alamıyorsanız Ne Yapmanız Gerekiyor?
Yapmanız gereken şey, öncelikle konu hakkında uzman bir avukat ile iletişime geçmektir. İrtibat numaramızdan ya da iletişim formundan bizimle iletişime geçmeniz halinde konu hakkında uzman olan avukat gerekli belge ve bilgileri sizden talep edecektir. Vekaletname çıkartılmasından sonra zorunlu arabuluculuk süreci başlatılacaktır. Bu süreçte çalıştığınız özel okul temsilcisi ile görüşmeler sağlanacak ve haklarınızın ödenmesi için anlaşma sağlanmaya çalışılacaktır. Bu görüşmeler sonuçsuz kalırsa dava açılacaktır. Bu davaların süresi, mahkemenin yoğunluğuna göre değişmekle birlikte bir ile iki sene arasında olmaktadır. Dava sonunda ise bilirkişi tarafından hesaplanan ve hak edilen tüm alacakların tahsili mümkün hale gelmektedir.
Hak kaybı yaşanmaması için davanın mutlaka uzman ve bu davayı daha önce yürütmüş bir avukat tarafından takip edilmesi gerekmektedir.
Detaylı bilgi almak için, online avukat danışma hizmeti kapsamında yazının sahibi uzman avukatımıza linke tıklayarak sorunuzu sorabilirsiniz.
