Soybağı, bir çocuğun biyolojik olarak hangi aileye ait olduğunu belirleyen hukuki bir kavramdır. Aile hukuku açısından soybağı, çocukların babalarının kim olduğunu belirlemek ve miras, velayet ve nafaka gibi konularda haklarını tespit etmek için önemlidir. Soybağı, evlilik içinde doğan çocuklar için kanunen kabul edilirken, evlilik dışı doğan çocukların soybağı kanıtlanması gerekmektedir. Bu nedenle, soybağı konusu aile hukukunda oldukça önemlidir ve birçok hukuki süreçte rol oynamaktadır. Bu yazıda, aile hukuku açısından çocukların soybağı konusu ele alınacak ve çocukların soybağının nasıl belirlendiği ve kanıtlandığı hakkında bilgi verilecektir.
1. Evlilik birliği devam ederken doğan çocuğun soybağının kurulması:
Evlilik birliği içinde doğan çocuğun soybağı anne ve babasıyla doğumla birlikte kurulur. Evlilik birliği içinde doğan çocuklar babanın soyadını alır ve aile kütüklerinde babalarının hanesine yazılırlar.
Evlilik birliği sona erdikten sonra 300 gün içerisinde doğan çocuk evlilik birliği içinde doğmuş sayılır. Bu 300 günlük süreye iddet müddeti denir.
Ancak evlilik birliği sona erdikten sonra 300 gün içerisinde anne evlenir ve çocuk bu süre zarfında doğarsa ikinci evlilikteki koca baba sayılır.
2. Evlilik birliği dışında doğan çocukların soybağının kurulması:
Evlilik dışı doğan ya da evlilik birliği sonra erdikten 300 gün sonra doğan çocuk annesinin soyadını alır ve annesinin bekarlık hanesine yazılır. Çocuğun baba adı olarak annesinin bildirdiği isim yazılır. Evlilik birliği dışında doğan çocuğun babası tarafından reddedilmesi halinde de süreç bu şekilde işler.
3. Evlilik yoluyla baba ile soybağının kurulması:
Medeni Kanun’a göre evlilik devam ederken veya evliliğin sona ermesinden başlayarak üçyüz gün içinde doğan çocuğun babası kocadır. Bu husus babalık karinesi olarak adlandırılır. Babalık karinesinin çürütülmesi mümkündür. Soybağının reddi ile babalık karinesi çürütülebilir. Ancak bu hususta çocuğun ana rahmine düştüğü tarih önem taşımaktadır. Zira, çocuğun evlilik birliği içerisinde ana rahmine düşmüş olması durumunda babalık karinesi güçlü kabul edilir. Evlilikten önce veya ayrı yaşama esnasında ana rahmine düşmüş çocuk bakımından babalık karinesi diğer durum kadar güçlü olmasa da devam etmektedir.
Evlilik dışında doğan çocuğun anne babasının evlenmesi durumunda soy bağı evlilik ile birlikte kurulur. Bu hususun yetkili mercilere bildirilmesi gerekir. Ancak bildirim kurucu unsur değildir. Zira soybağı evlilik ile kurulmuş olur.
4. Tanıma yoluyla baba ile soybağının kuruşması:
Tanıma baba ile çocuk arasındaki soybağını kuran tek taraflı bir işlemdir. Kanunda yeralan şartlara uygun olarak çocuğun tanınması durumunda herhangi bir kimsenin onayına ihtiyaç duyulmaz. Beyan ile birlikte soybağı kurulmuş olur.
Tanımanın geçerli olabilmesi için kanunda bazı şartlar öne sürülmüştür. Bu koşullar şunlardır:
Şekil Koşulu: Baba tarafından nüfus memuruna veya mahkemeye başvuru yapılmalıdır. Baba, yerleşim yerindeki veya nüfusa kayıtlı olduğu yerdeki nüfus müdürlüğüne veya sulh hukuk mahkemesine başvurabilir. Ayrıca vasiyetname ile de tanıma beyanında bulunulabilir.
Ehliyet Koşulu: Tanıma beyanında bulunacak kişi küçük veya kısıtlı ile vasi veya velisinin iznini almış olmalıdır.
Çocuğun başka bir erkekle soy bağının bulunmaması koşulu: Çocuğun başka bir erkekle soybağının bulunması halinde tanıma beyanından önce bu bağın geçersiz kılınması gerekmektedir. Ancak ondan sonra tanıma beyanı ile soybağı kurulur.
5. Babalık davası yoluyla baba ile soy bağının kurulması:
Babalık davası çocuğun doğumundan önce veya sonra açılabilir. Anne doğumdan önce ve doğumdan itibaren 1 yıl içerisinde davayı açabilir. Doğumdan itibaren 1 yıl geçmekle annenin babalık davası açma hakkı düşer. Ancak 1 yıllık sürede dava açmayı engelleyen haklı bir sebebin varlığı halinde, 1 yıllık süre bu sebebin ortadan kalkmasıyla başlar.
6. Soybağının reddi:
Soybağının reddi, mahkeme kararı ile babalık karinesinin ortadan kaldırılmasıdır. Soybağının reddi davası, koca tarafından ana ve çocuğa karşı açılabileceği gibi, çocuk tarafından da, ana ve kocaya karşı açılabilir.
Soybağı ve Aile Hukuku ile ilgili konularda uzman aile hukuku avukatı ile görüşmek için aşağıdaki bölümden online avukat görüşme randevusu oluşturabilirsiniz.