Konusu hizmet sağlamak olan tüketici işlemlerinin ayıplı olarak gerçekleştirilmesi durumunda ayıplı hizmetten söz edilir.
Ayıplı hizmet kavramı, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'un (“Kanun”) 13. maddesinde tanımlanmıştır. Kanun’a göre ayıplı hizmet; şu şekilde tanımlanabilir:
“Bir hizmetin sağlayıcının bildirdiği nitelikleri taşımaması veya kullanım amacı bakımından değerini veya faydalarını ortadan kaldıran ya da önemli ölçüde azaltan eksikliklere sahip olunması, ayıplı hizmet olarak ifade edilir.
Yani bir hizmet, aşağıdaki 4 durumda ayıplı olarak kabul edilir.
1-Hizmetin sözleşmede belirtilen süre içinde başlatılmaması.
Tüketicinin korunması hakkındaki kanunun bir hizmeti ayıplı olarak nitelendirdiği ilk durum, hizmetin sözleşmede belirtilen süre içinde başlatılmamasıdır. Esasen geç ifaya yol açacak olan ve bu anlamda temerrüt kapsamında ele alınması gereken bu durum, Kanun bakımından ayıplı hizmet olarak nitelendirilmiştir.
Bu bağlamda hizmetin sağlanmaya başlaması için belirli bir tarih veya tarih aralığı belirlenen hizmetin sağlanmasına bu tarih veya tarih aralığında başlanmaması halinde bu hizmet Kanun bakımından ayıplı hizmet olarak nitelendirilmiştir.
2-Hizmetin taraflarca kararlaştırılmış olan özellikleri taşımaması
Kanun’da ayıplı hizmetin gündeme geleceği bir diğer durum ise hizmetin taraflarca kararlaştırılmış olan özellikleri taşımamasıdır. Bu durumda hizmet, tarafların sözleşme kurulurken üzerinde anlaştıklarından farklı bir şekilde sağlanmakta ve sözleşmeyle belirlenen nitelikleri bünyesinde barındırmamaktadır.
Örneğin eğitim hizmetinin yüz yüze verilmesi kararlaştırılmış olmasına rağmen uzaktan eğitim olarak verilmesi veya düğünde çalınacak şarkıların belirlenmesine rağmen düğünde o şarkıların çalınmaması durumunda hizmet taraflarca kararlaştırılmış olan özellikleri taşımamıştır.
3-Hizmetin sağlayıcı tarafından bildirilen özellikleri taşımaması
Burada genel olarak ayıp kavramının görünüm biçimlerinden olan vaat edilen niteliklerde bir eksiklik söz konusudur. Söz konusu bildirim ciddi nitelik taşımalı yani tüketicinin sözleşmeyi akdetmeye karar vermesinde etkili olmalıdır. Dolayısıyla çok ufak bir farklılıktan dolayı bir hizmetin ayıplı hizmet olarak ifade edilmesi mümkün değildir. Yani sözleşmenin kurulmasına etki edecek nitelikte bir hizmetin ayıplı olarak sunulmuş olması gerekir.
Kanun’da bunun sözleşme kurulurken taraflar arasında yapılması şart koşulmamıştır. Düzenlemede internet portalları, reklamlar ve ilanlar özel olarak zikredilmiş bu araçlarla tüketiciye vaat edilen niteliklerin bulunmaması da ayıplı hizmet olarak ifade edilmiştir.
Örneğin otelde odada klima bulunacağı söylenmesine rağmen odada klimanın bulunmaması ayıplı hizmete örnek olarak gösterilebilir.
4-Hizmetin objektif olarak sahip olması gereken özelliklere sahip olmaması
Sözleşmede kararlaştırılmasa veya sağlayıcı tarafından bildirilmese bile hizmetin objektif olarak sahip olması gereken özelliklere sahip olmaması durumunda yine bir ayıplı hizmet söz konusu olacaktır.
Anılan nitelikler hizmetin kullanılması veya hizmetten yararlanılması için hizmette bulunması gereken özelliklerdir. Dolayısıyla tüketicinin hizmetten bu nitelikleri beklemesi makul olarak kabul edilir. Bu niteliklerin yokluğu yararlanma amacı bakımından hizmetin değerini veya tüketicinin ondan beklediği faydaları azaltmakta veya ortadan kaldırmaktadır. Örneğin bir konserde ses sisteminin çalışmaması, hizmetin objektif olarak sahip olması gereken özelliklere sahip olmadığı anlamına gelir.
Sağlayıcının Ayıplı Hizmetten Olan Sorumluluğu Nedir?
Sözleşmeye uygun olarak ifa edilmeyen hizmet, ayıplı nitelik taşır ve sağlayıcı bundan sorumlu olur.
Sağlayıcı, kendisinden kaynaklanmayan reklam yoluyla yapılan açıklamalardan haberdar olmadığını ve haberdar olmasının da kendisinden beklenemeyeceğini veya yapılan açıklamanın içeriğinin hizmet sözleşmesinin kurulduğu tarihte düzeltilmiş olduğunu veya hizmet sözleşmesinin kurulması kararının bu açıklama ile nedensellik bağı içermediğini ispatladığı takdirde açıklamanın içeriği ile bağlı olmaz
Yani sağlayıcı, aşağıdaki durumlarda kendisinden kaynaklanmayan bir reklam aracılığıyla beklenen niteliklerin hizmette bulunmaması durumunda ayıptan sorumlu olmayacaktır.
Sağlayıcı, kendisinden kaynaklanmayan reklam yoluyla yapılan açıklamalardan haberdar olmadığını ve haberdar olmasının da kendisinden beklenmediğini ispatlarsa
Sağlayıcı, yapılan açıklamanın içeriğinin sözleşmenin kurulduğu tarihte düzenlenmiş olduğunu ispatlarsa
Sağlayıcı, sözleşmenin kurulması kararını bu açıklamayla nedensellik bağı içerisinde olduğunu ispatlarsa bu tür reklamlardan sorumlu olmayacaktır.
Tüketicinin Ayıplı Hizmet Durumunda Sahip Olduğu Haklar Nelerdir?
Kanun’da hizmetin ayıplı olması durumunda tüketiciye 4 seçimlik hak tanınmıştır. Bu haklar şunlardır:
Hizmetin yeniden görülmesi
Hizmet sonucu ortaya çıkan eserin ücretsiz onarımı
Ayıp oranında bedelden indirim
Sözleşmeden dönme
Ayıplı hizmet ihtimalinde tüketiciye tanınan bu haklar tek taraflı varması yeterli irade beyanı ile kullanılır. Tüketicinin irade açıklaması, sağlayıcının hakimiyet alanına ulaştığı anda hüküm ve sonuç doğurur.
Tüketici, kullandığı seçimlik hakların yanı sıra tazminat da talep etme hakkına sahiptir. Tazminat talebi söz konusu olması için tüketicinin ayıplı hizmet nedeniyle bir zarara uğramış olması şarttır. Zararın tazminini isteme hakkı bir seçimlik hak niteliği taşımaz. Dolayısıyla tüketicinin bu seçimlik haklarla birlikte veya bunlardan bağımsız olarak zararın tazminini talep etmesi mümkündür.
Ayıplı Hizmetten Sorumlulukta Zamanaşımı Ne Kadardır?
Kanun’a göre ayıplı hizmetten sorumluluk, ayıp daha sonra ortaya çıkmış olsa bile, hizmetin ifası tarihinden itibaren iki yıllık zamanaşımına tabidir.
Comments