DEVLET BENİM ARSAMI OKULA VERMİŞ, SAĞLIK OCAĞINA, ADALET BAKANLIĞINA VS. VERMİŞ KOMŞUM BİNA YAPTI BEN YAPAMIYORUM NE YAPACAĞIM?
Eğer kendinize bu soruyu soruyorsanız yan parselinizde başlayan inşaat üzerine tapuya gidip kendi tapunuza baktınız ve arsanızın herhangi bir devlet kurumu için tesis edilmiş bir şerh gördünüz ya da inşaat yapmak için tapuya baktığınız da devlet kurumu için ilgili idarece şerh düşüldüğünü gördüğünüz. Yapmanız gereken ise hemen evraklarınız alıp avukat gidip dava açıp arazinizin bedeli tazminat olarak almak. Burada kısaca anlatılan olay hukukta “Hukuki El Atma” olarak nitelendirilmektedir.
Hukuki El Atma Nedir?
Anayasamızın 35. Maddesinde mülkiyet hakkı tanımlanmış ve bu hak anayasal güvence altına alınmıştır. Maddenin devamında ise bu anayasal hakkın ancak ve ancak kamu yararı için sınırlandırılabileceği belirtilmiştir. Kısacası mülkiyet hakkı bir kişiye sahibi olduğu taşınmazı hukuk sınırları içerisinde dilediği gibi kullanma yetkisi veren bir haktır.
Bu hak kimi zaman idareler, belediyeler gibi kurumlarca yapılan imar planları ile kimi zamansa özel kişilerce kısıtlanabilmektir. Bu kısıtlamalar kanun ile düzenlenmiş ve ciddi usulü şartlara bağlanış olmasına rağmen idare tarafından kimi durumlarda usulüne uygun biçimde yerine getirilmiş herhangi bir kamulaştırma işlemi olmamasına rağmen idarenin gerçek veya özel hukuk tüzel kişilerine ait taşınmazlara fiilen veya dolaylı el atması söz konusu olmaktadır.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 2010 tarihli kararı ile “Hukuki El Atma” hukuk sistemiz girmiştir. Bu kararda; fiilen el konulmamış olsa bile, okul alanı, yeşil alan, park alanı, spor tesisi alanı gibi imar planı ile kamu hizmetine ayrılmış ya da malikinin tasarruf hakkı kısıtlanmış tüm gayrimenkullerin uzun süre kamulaştırılmaması veya imara açılmamış olmasını “kamulaştırmasız el koyma” olarak tanımlamıştır. Yargıtay’ın bu kararı ile “Hukuki El Koyma” olarak nitelendirdiğimiz bu durum karşısında tazminat davası açabilmek mümkün hale gelmiştir. Danıştay da Yargıtay gibi düşünmüş ve bu karara paralel olarak kararlar vermiştir.
Hukuki El Atma Davası Açabilmenin Şartları Nelerdir?
Yukarıda emsal olarak verilen karardan da anlaşılacağı üzere doktrinde “hukuki el atma” olarak bahsedilen durumun oluşması durumunda tazminat davası (tam yargı davası) açılabilir. O zaman hukuki el atmanın şartlarını tespit etmek gerekir. Hukuki el atmanın şartları;
1-İmar planlarında resmi kurumlara ayrılmak suretiyle taşınmazın genel ve düzenleyici bir işlem olan imar planıyla kamu hizmetine tahsis edilmiş olması
2- İmar planın KESİNLEŞTİĞİ tarihten itibaren ilgili kurumca 5 yıl içinde amacına uygun olarak planda öngörülen kamulaştırma işleminin yapılmamış olması,
3- Malikin mülkiyet hakkının belirsiz süreli olarak kısıtlanması,
4-Bu kısıtlamadan dolayı mülk sahiplerinin zarara uğraması.
Eğer bu şartlar mevcut ise dava açma hakkınız mevcuttur.
Bu Dava Hangi Mahkemede Görülür?
Hukuki el atmadan kaynaklı davaların İdare Mahkemelerinde tam yargı davası olarak açılması gerekmektedir.
Taşınmazın Değeri Nasıl Hesaplanır?
Taşınmaza hukuken el atan idareye karşı açılan tam yargı davasında taşınmazın DAVA TARİHİNDEKİ değeri esas alınır. Bu değeri taşınmazın birçok hususa bağlanmış olup bunun tespiti mahkemenin talebi üzerine bilirkişilerce yapılır.
Tüm bu anlatılan süreç uzun bir süreç olup özellikle durumun fiili ya da hukuki el atma olarak nitelendirilmesi zor bir durum olup bu süreci avukat ile takip etmek faydalı olacaktır. Avukatsız takip edilmesi durumunda başta tazminatın ve dava konusunun tespiti olmak üzere birçok konuda size problem yaratabileceği gibi avukat ile takip durumunda hakkınız olana daha çabuk ulaşabilirsiniz.
Gayrimenkul Hukuku hakkında "Tarım Yapılan Arsa Vasfındaki Taşınmazın Emlak Vergisi" ve benzeri konulardaki içeriklere ulaşmak ve Gayrimenkul Hukuku Avukatı ile online görüşme ayarlamak için aşağıdaki linke tıklayabilirsiniz!