Ülkemizde yargının iş yükü ve görülecek dosyaların yoğunluğu sebebiyle, yargı yerlerinde açılmış bir davanın sonuçlanması uzun süreler alabilmektedir. Bu uzun süreçte davacı tarafın hak kaybına uğramasının önlenmesi amaçlı ihtiyati tedbire hükmedilebilmektedir. Peki ihtiyati tedbir ne demektir? Bu yazımızda ihtiyati tedbir kararı, şartları , ihtiyati tedbir kararı koyulması ve kaldırılması konuları üzerinde durulacaktır.
İhtiyati tedbir kararı nedir?
Dava öncesi ve dava sonuçlanıncaya kadar olan süreçte davacının mevcut durumunda meydana gelebilecek bir değişme nedeniyle hakkın elde edilmesinin önemli ölçüde zorlaşacağından ya da imkansız hale gelebileceğinden endişe edilmesi halinde ihtiyati tedbir kararına hükmedilebilir. Tapuya konulacak şerh ve tedbir nafakası gibi haller ihtiyati tedbire örnek olarak gösterilebilir.
İhtiyati Tedbir Kararı Nasıl Uygulanır?
İhtiyati tedbir kararının uygulanışı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’ nda düzenlenmiştir. HMK’ ya göre , ihtiyati tedbir kararının uygulanması, bu kararın, tedbir isteyen tarafa tefhim veya tebliğinden itibaren bir hafta içinde talep edilmek zorundadır. Aksi halde kanuni süre içerisinde dava açılmış olsa da tedbir kararı kendiliğinden ortadan kalkar.( HMK m. 393/1)
İhtiyati tedbiri uygulayan memur, bir tutanak düzenler. Bu tutanakta, tedbir konusu ve bulunduğu yer gösterilir; tedbir konusu ile ilgili her türlü iddia bu tutanağa geçirilir. Tedbiri uygulayan memur, bu tutanağın bir örneğini tedbir sırasında hazır bulunmayan taraflara ve duruma göre üçüncü kişiye tebliğ eder.( HMK m. 393/4)
İhtiyati Tedbir Şartları Nelerdir?
İhtiyati tedbir, davaya bakmakta görevli ve yetkili mahkemeden, ihtiyati tedbir sebebini ve davadaki haklılığını açıklayan bir dilekçe ile talep edilir. İhtiyati tedbir dilekçesinde davacı ihtiyati tedbir sebebini ve türünü belirtmek zorundadır. Ayrıca dilekçede esas hakkındaki haklılığını belli bir ölçüde ispat etmelidir. Mahkeme davacının haklılığına yönelik yaklaşık bir kanaat sahibi olmalıdır aksi durumda davalı ihtiyati tedbir sonucunda hak kaybına uğrayabilecektir.
Mahkeme tarafından ihtiyati tedbire karar verilebilmesi için somut olayın bazı şartları sağlaması gerekmektedir;
Dava sürecinde meydana gelebilecek değişiklikler nedeniyle davacının hakkını elde etmesinin zorlaşması ya da imkansız hale gelmesi ihtimali ile
Gecikme halinde ciddi bir zararın doğmasından endişe duyulması halleri bir arada bulunmalıdır.
Bu şartların sağlanması halinde mahkeme tarafından ihtiyati tedbir kararı verilebilir.
İhtiyati Tedbir Satışa Engel Mi?
İhtiyati tedbir kararı taşınmazların rızai olarak devrini önlemektedir. Ancak taşınmazın cebri icra yoluyla satışı söz konusu olduğunda cebri icranın bir etkisi bulunmamaktadır. Taşınmazın cebri icra yoluyla satışının engellenmesi için ihtiyati r-tedbirin cebri icrayı da kapsadığının belirtilmesi gerekmektedir.
Hakkında ihtiyati tedbir kararı verilen malvarlığına yönelik cebri icra yoluyla takip yapılabilir. Böyle bir durumda borçlu itiraz ederken icra takip yasağını içeren ihtiyati tedbir kararını icra dosyasına sunarak icra takibini durdurabilir.
Banka Hesaplarına İhtiyati Tedbir Konulur Mu?
Banka hesaplarına ihtiyati tedbir konulması mümkündür. Banka hesap türleri bakımından ihtiyati tedbir konusunda farklı durumlar söz konusudur.
Genel kural olarak mevduat hesapları şahsi hesaplardır ve bu hesaplara ihtiyati tedbir konulması mümkündür.
Yabancı hesaplarda hesap sahibiyle tasarruf yetkisine sahio kişiler birbirinden farklı olduklarından , tasarruf yetkisine sahip olan kişinin alacaklıları hesaba ihtiyati tedbir koyduramaz.
Müşterek hesap söz konusu olduğunda hesap sahiplerinden birinin borçlusu hesaba ihtiyati tedbir koydurabilmektedir.
Tapuda İhtiyati Tedbir Nedir?
Mahkeme tarafından dava konusu taşınmazın, dava süreci boyunca üçüncü kişilere devrinin, kiralanmasının ve satışının yasaklanması söz konusu olabilir. Tapuda ihtiyati tedbir taşınmazın tapu siciline şerh konularak gösterilir. Şerh konulan taşınmaz üzerinde herhangi bir işlem yapılması mümkün değildir.
Tapuya İhtiyati Tedbir Nasıl Koyulur?
Mahkemeye ihtiyati tedbir isteminin sunulması üzerine hakim tedbire ilişkin kararını verir. İhtiyati tedbir kararının taşınmaza ilişkin olması halinde mahkeme tarafından tapuya konuya ilişkin müzekkere yazılır. Bazı hallerde müzekkere yazılması için ayrıca talepte bulunulması da gerekebilir.
İhtiyati tedbir yazısını alan tapu müdürlüğü, yazıyı aldığı günü, saati ve dakikasını belirterek yetkili memurca adı ve soyadı yazılarak imzalanır.
Tapu Üzerindeki İhtiyati Tedbir Nasıl Kalkar?
İhtiyati tedbir şerhi kalkması veya kaldırılması durumunda şerhi koydurmuş olan mahkeme durumu müzekkere yazarak bildirir ve ihtiyati tedbir şerhi tapu sicilinden silinir.
Kural olarak ihtiyati tedbir kararları mahkemenin esasa ilişkin kararı kesinleşinceye kadar devam eder. Ancak mahkeme nihai kararıyla birlikte ihtiyati tedbirin kaldırılmasına da karar verebilir. Bu halde ihtiyati tedbirin kaldırılması için mahkeme kararıyla birlikte mahkemeye ait bir yazı da gerekmektedir.
İhtiyati Tedbir Kararı Ne Zaman Sona Erer?
İhtiyati tedbir kararı birçok farklı halde son bulabilir.
Bu hallerden biri ihtiyati tedbire itiraz edilmesi ve bu itiraz sonucu yapılan inceleme sonucunda ihtiyati tedbirin haksız bulunup kaldırılmasıdır.
Bir diğer hal ise aleyhine tedbir kararı verilen tarafın teminat göstermesidir. Aleyhine ihtiyati tedbir kararı verilen taraf teminat gösterirse, mahkeme ihtiyati tedbir kararının kaldırılmasına karar verebilir. Bazı durumlarda mahkeme teminat gösterilmesini istemeksizin davaya konu durumdaki değişimi göz önünde bulundurarak istem halinde ihtiyati tedbirin kaldırılmasına veya değiştirilmesine karar verebilir.
Son olarak ihtiyati tedbir kararı kendiliğinden de kalkabilir. Eğer ihtiyati tedbir istemi dava açılmadan önce yapılmışsa, istemde bulunan taraf kararın uygulanmasını istediği tarihten itibaren iki hafta içinde esasa ilişkin davayı açmak zorundadır. Aksi halde ihtiyati tedbir kararı kendiliğinden kalkar.
Aşağıdaki bölümden online Avukat görüşmesi randevusu oluşturarak konu ile ilgili sorularınızı uzman Avukatımıza yöneltebilirsiniz.