İş Hukukunda feshin sebebi işçinin talep edebileceği tazminatlar bakımından önem arz etmektedir zira işveren tarafından haklı nedenle fesih halinde işçi kural olarak kıdem ve ihbar tazminatı gibi haklarını kullanamaz. Bu bakımdan iş akdinin feshinin hangi nedene dayandığı büyük önem arz etmektedir. Bu yazımızda iş akdinin haklı nedenle feshedilmesinin şartları ve sonuçları açıklanacaktır.
İşverenin Haklı Nedene Dayanarak İş Akdini Feshetmesi
İş verenin iş akdini haklı nedene dayanarak feshi 4857 sayılı İş Kanunu’nun 25. Maddesinde düzenlenmiştir. İlgili kanuna göre, işveren haklı sebebe dayanarak süreli veya süresiz olup olmadığına bakılmaksızın iş akdini derhal feshedebilir.
İşverence Haklı Nedene Dayanarak Feshin Şartları:
1. Sağlık Sebeplerine dayanarak fesih:
Kanunda sağlık sebebine örnek haller sayılmıştır.
Kanunda sayılan sağlık sebepleri şunlardır:
-İşçinin kendi kastından veya derli toplu olmayan yaşayışından yahut içkiye düşkünlüğünden doğacak bir hastalığa yakalanması veya engelli hâle gelmesi durumunda, bu sebeple doğacak devamsızlığın ardı ardına üç iş günü veya bir ayda beş iş gününden fazla sürmesi.
-İşçinin tutulduğu hastalığın tedavi edilemeyecek nitelikte olduğu ve işyerinde çalışmasında sakınca bulunduğunun Sağlık Kurulunca saptanması.
İşverenin sağlık problemlerine dayanarak sözleşmeyi feshetmesinin SGK iş kodu 28’dir.
2. Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri durumların varlığına dayanarak fesih:
İşveren işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışlar sergilediğini ileri sürerek iş akdini derhal feshedebilir. Kanunda ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı durumlar şu şekilde sayılmıştır:
-İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek, yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması.
-İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarfetmesi veya davranışlarda bulunması, yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnadlarda bulunması.
-İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması.
-İşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka işçisine sataşması, işyerine sarhoş yahut uyuşturucu madde almış olarak gelmesi ya da işyerinde bu maddeleri kullanması.
-İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması.
-İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi
-İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi.
-İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi.
-İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması
İşverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallere dayanarak sözleşmeyi feshetmesinin SGK iş kodu 25’dir.
3. Zorlayıcı Sebepler:
Zorlayıcı sebeplerin varlığı halinde işveren iş akdini haklı nedene dayanarak derhal feshedebilir. İş akdinin süreli veya süresiz olmasına bakılmaksızın iş akdi bildirimsiz feshedilebilir.
Zorlayıcı sebepler, kanunda işçiyi, işyerinde bir haftadan fazla süre ile çalışmaktan alıkoyan zorlayıcı bir sebebin ortaya çıkması olarak açıklanmıştır.
4. İşçinin Gözaltına Alınması veya Tutuklanması:
İşçinin gözaltına alınması veya tutuklanması halinde devamsızlığının 17 nci maddedeki bildirim sürelerini aşması halinde iş akdi işverence halı sebebe dayanarak feshedilebilir. 17 nci maddede düzenlenen bildirim süreleri şunlardır:
-İşi altı aydan az sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak iki hafta
-İşi altı aydan bir buçuk yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak dört hafta
-İşi bir buçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak altı hafta
-İşi üç yıldan fazla sürmüş işçi için, bildirim yapılmasından başlayarak sekiz hafta
Yukarıda belirtilen süreler aşıldıktan sonra iş akdi işverence haklı sebebe dayanarak feshedilebilir.
İşçinin Haklı Nedenle İş Akdini Feshetmesi:
Kanunda sayılan sebeplerin varlığı halinde işçi iş sözleşmesini haklı sebebe dayanarak bildirimsiz feshedebilir. İşçinin haklı nedene dayanarak fesih hakkı kanunda şu şekilde düzenlenmiştir:
1. Sağlık sebepleri:
Kanunda sayılan sağlık sebeplerinin varlığı halinde işçi iş akdini bildirim sürelerine uymaksızın feshedebilir.
-İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa.
-İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa.
2. Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:
-İşveren iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltırsa.
-İşveren işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler, davranışlarda bulunursa veya işçiye cinsel tacizde bulunursa.
-İşveren işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı sataşmada bulunur veya gözdağı verirse, yahut işçiyi veya ailesi üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirir, kışkırtır, sürükler, yahut işçiye ve ailesi üyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir suç işlerse yahut işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnad veya ithamlarda bulunursa.
-İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemler alınmazsa.
-İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse,
-Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa, yahut çalışma şartları uygulanmazsa
Yukarıda sayılan hallerde işçi iş akdini bildirimde bulunmaksızın derhal feshedebilir.
Haklı Nedenler Feshin Sonuçları:
1. İşveren tarafından haklı feshin sonuçları:
- İşçi ihbar tazminatı talep edemez.
- İşçi iş kanununda belirlenen iş güvencelerinden yararlanamaz.
- İşçi fesih sonrasında işsizlik maaşı almaya hak kazanamaz.
2. İşçi tarafından haklı feshin sonuçları:
-İşçinin iş akdini haklı nedene dayanarak feshetmesi durumunda ihbar tazminatı, işe iade davası ve işe iade davasına bağlı boşta geçen süre ve işe başlatmama tazminatları talebiyle dava açamaz.
-İşçi haklı sebebe dayanarak iş sözleşmesini feshederse işverene ihbar tazminatı ödemez.
İşçi ihbar tazminatı talebiyle dava açamamakla birlikte Kıdem Tazminatı Davası, İş Kazası Nedeniyle Tazminat Davası, Fazla Mesai Ücreti Davası, Ücret Alacağı Davası, Ulusal Bayram ve Genel Tatil Ücreti Alacağı ( UBGT ) Davası, Yıllık İzin Ücreti Davası açabilir.
İş Akdinin Haklı Nedenle Feshedilmesi ve İş Hukuku konuları ile ilgili sorularınızı uzman iş hukuku avukatı ile görüşmek için aşağıdaki bölümden online avukat görüşme randevusu oluşturabilirsiniz.
Comentarios