Belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshi halinde (süreli fesih) tarafların uymakla yükümlü oldukları bir ihbar süresi vardır. Bu ihbar süresi içinde işveren çalışan işçiye yeni bir iş bulması için iş arama izni verir. İş arama izninin detaylarına geçmeden önce süreli feshin ne olduğunun ve ihbar sürelerinin neler olduğunun açıklanmasında yarar vardır.
Süreli fesih iş sözleşmesinin işçi veya işverence sona erdirilmesidir. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 24. ve 25 maddesinde yer alan haklı nedenler olmaksızın başkaca bir nedenle iş sözleşmesinin feshedilmesi halinde süreli fesih söz konusu olur. Süreli fesih sadece belirsiz süreli iş sözleşmeleri için geçerlidir. Bu şekilde iş sözleşmesinin feshedilmesi halinde sözleşmeyi fesheden taraf bunu karşı tarafa bildirmekle yükümlü olur. İşçinin çalışmış olduğu sürelere göre de bu bildirim tarihinden itibaren ihbar süreleri işlemeye başlar. Bu ihbar süresi içinde işçi çalışmak işveren de çalıştırmak yükümlülüğü altındadır. İhbar süreleri şu şekildedir.
KIDEM İHBAR SÜRESİ
6 aydan az 2 hafta
6 ay - 1,5 yıl arası 4 hafta
1,5 yıl - 3yıl arası 6 hafta
3 yıldan fazla 8 hafta
Yukarıda verilen bu süreler asgari süreler olup taraflar sözleşmeyle süreleri artırabilmektedir. İhbar sürelerine uyamayan taraf yani işçi veya işveren ihbar süresine ilişkin ücret tutarında tazminat ödemekle yükümlüdür. Ancak işveren işçinin çalışmaya devam etmesini istemiyorsa işçiye bu ihbar sürelerine ilişkin ücretini peşin vererek de iş sözleşmesini feshedebilir. Bu durumda işçi ihbar süresinde çalışmaksızın önceden ücretini almış olur ve iş arama izni kullanması söz konusu olmaz.
Yeni iş arama iznine gelecek olursak, iş sözleşmesinin işçi ya da işveren tarafından süreli feshi durumunda, işveren, ihbar süreleri içinde, işçiye yeni bir iş bulması için verdiği izindir. İşveren iş arama iznini iş saatleri içinde ve ücretinden kesinti yapmadan vermeye mecburdur. İş arama izni süresi günde iki saatten az olamaz. İşçi isterse işveren iş arama izni saatlerini birleştirerek toplu şekilde kullanabilir. Ancak iş arama iznini toplu kullanmak isteyen işçi, bunu işten ayrılacağı günden evvelki günlere rastlatmak ve bu durumu işverene bildirmek zorundadır.
Yeni iş arama izni nasıl hesaplanır?
Yeni iş arama izni iş sözleşmesinin feshedildiğinin bildirilmesiyle başlayan ihbar süresi içinde kullanılan bir izindir. Bu yüzden iş arama izni hesaplanırken önce işçinin kıdemine bakılarak ne kadarlık ihbar süresine tabi olduğu hesaplanmalıdır. Daha sonra yeni iş arama izninin süresine bakılmalıdır. İş arama izni yasal olarak günlük en az iki saattir. Ancak taraflar bu sayıyı aralarında anlaşarak artırabilirler. Böyle bir durumda sözleşmede ne kadar süre iş arama izni süresi olarak belirlenmiş ona bakılmalıdır.
Örnek verecek olursak bir iş yerinde 1 yıllık kıdeme sahip haftanın 5 günü çalışan ve sözleşmede iş arama süresi günlük 2 saat belirlenen bir işçinin iş sözleşmesi feshettiğini varsayalım. Bu işçinin iş sözleşmesini feshettiğini işverene bildirmesinden itibaren 4 haftalık ihbar süresi başlayacaktır. Bu 4 haftalık süre içinde çalıştığı her gün için 2 saatlik iş arama izni hakkı olacaktır. Ama daha önce de dediğimiz gibi işçi bunu toplu şekilde de kullanabilir. Bu durumda 4 haftada 20 günlük çalışması olacağından toplam 20x2=40 saatlik iş arama iznine sahiptir. İşçi izden ayrılmadan evvelki günlere rastlamak şartıyla bu 40 saati toplu bir biçimde kullanabilir.
İşveren işçiye iş arama izni vermezse ne olur?
İşveren, işçiye yeni iş arama izni hakkını kullandırmaz veya eksik kullandırır ise o süreye ilişkin ücret işçiye ödenir. İşveren, iş arama izni esnasında çalıştırır ise işçinin izin kullanarak bir çalışmasının karşılığı olmaksın alacağı ücrete ilaveten, çalıştırıldığı sürenin ücretini %100 zamlı öder. Bunu bir örnekle açıklamak gerekirse saatlik ücreti 100 TL olan işçinin günlük iki saatlik iş arama izni olsun. Eğer işveren işçiye iş arama iznini kullandırılıp çalışmazsa işçi o saatlere ilişkin ücretini yani 200TL’yi hiçbir kesinti olmadan alır. Ancak işçi iş arama süreleri içinde çalıştırılırsa hiçbir işi karşılığı olmadan alacağı 200 TL’nin yanında bir de çalıştırıldığı için %100 zamlı ücret yani 400 TL’ye daha hak kazanır. Yani işçi iş arama süreleri içinde çalıştırılırsa çalıştırıldığı o iki saat için toplam 600 TL ücret alır.
İş arama izninde dikkat edilmesi gereken hususlar
İş arama izninde dikkat edilmesi gereken bazı hususlar vardır. Bunlardan biri işverenin, işçinin talebi olmasa dahi iş arama izni vermek zorunda olmasıdır. Yani bu iznin verilmesi için işçinin bir talepte bulunmasına gerek yoktur. İşveren bu izni vermekle yükümlüdür.
İkinci husus işveren, işçinin talep etmesi halinde iş arama izinlerinin toplu kullandırmak zorunda olmasıdır. Yukarıda da söylediğimiz günlük iki saat olan ( sözleşme ile artırılabilir) iş arama iznini işçi işten ayrılacağı günden evvelki günlere rastlatmak ve bu durumu işverene bildirmek koşuluyla toplu kullanabilir. İşçinin böyle bir talepte bulunması halinde işveren buna uymak zorundadır.
Üçüncü husus ise iş sözleşmesi işçi tarafından feshedilmiş olsa da işverenin işçiye ihbar süreleri içinde iş arama izni vermek zorunda olmasıdır. Yani bu iş arama izni verilmesinde sözleşmenin kim tarafından feshedildiği önem taşımamaktadır.
İş Hukuku ile ilgili sorularınızı Uzman Avukatımıza sormak ve İş Hukuku Online Avukat görüşmesi yapmak için hemen randevu oluşturabilirsiniz.
Comments