İş Kanunu 25. Madde - İş Hukuku Avukatı
İş sözleşmesinin işçi tarafından haklı nedenle bağlı olarak feshedilebilmesi 4857 sayılı İş Kanunu’nun 24. maddesinde düzenlenmiştir. Aynı İş Kanunu 25. madde ise işveren bakımından haklı fesih durumu düzenlenmiştir. Gerek işçi gerekse işveren için ilgili maddeler “ sağlık nedenleri”, “ ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri” ve ‘’zorlayıcı nedenler” başlığıyla sıralanmıştır. Yalnızca işverenler için ise ayriyeten “ işçinin gözaltına alınması veya tutuklanması” durumu da haklı fesih sebebi sayılmıştır.
Yazımızın konusu, işverenin haklı nedenle feshini düzenleyen 4857 sayılı İş Kanunu’nun 25. maddesi olup konuya ilişkin detayları yazımızın devamında bulunabilirsiniz.
4857 Sayılı İş Kanunu’nun 25. Maddesinin İlk Bendi Nedir?
Yürürlükteki İş Kanunu’nun 25. maddesinin ilk bendi sağlık sebepleri başlıklı birinci fıkrada yer almaktadır. İlk bentte işçinin özensiz hayat şeklinden kaynaklanan sağlık nedeniyle devamsızlığı durumu düzenlemektedir. Buna göre 25. maddenin ilk fıkrasının a bendinde “işçinin kendi kastından veya değerli toplu olmayan yaş yaşından yahut içkiye düşkünlüğünü doğacak bir hastalığa yakalanması veya engelli hale gelmesi durumunda, bu sebeple doğacak devamsızlığın ardı ardına üç iş günü veya bir ayda beş iş gününden fazla sürmesi“ haklı fesih nedenlerinden biri olarak sayılmıştır.
Her ne kadar bu durum bir hastalık hali olsa ve sağlık raporuna dayansa bile işçinin kusurundan kaynaklanmaktadır. Bu nedenle işçinin devamsızlığa sebebiyet vermesi kendi kusurundan kaynaklandığından ardı ardına üç iş günü gelmemesi veya bir ayda toplamda beş iş gününden fazla devamsızlık yapması halinde işveren haklı nedenle fesih imkânını kullanabilmektedir.
İş Kanunu’nun 25. maddesinin ilk bendine verilebilecek somut örneklerden birisi işçinin derli toplu yaşantısı olmamasından dolayı başına gelen silahla vurulma olayında habersiz bir şekilde üç gün işe gelmemesidir. Emsal Yargıtay Kararına konu olmuş bu somut olayda Yargıtay, işverenin bildirimsiz fesih hakkının doğduğunu kabul etmiştir.
İş Kanunu Madde 25 Sınırlı Sayıda mı?
İşverenin iş sözleşmesini haklı nedenle feshetme halleri İş Kanunu madde 25 kapsamında sınırlı sayıda belirtilmiştir. İşverenin iş sözleşmesini haklı nedenle fesine sebebiyet veren haller şu şekildedir:
Sağlık nedenleri
İşçinin özensiz hayat şeklinden kaynaklanan sağlık nedeniyle devamsızlığı
İşçinin tedavi edilemeyecek hastalığa tutulması
Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri
İşçinin işvereni yanıltması
İşçinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarf etmesi yahut şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnatlarda bulunması
İşçinin işverenin bir başka işçisine cinsel tacizde bulunması
İşçinin sataşması
İşçinin iş yerine sarhoş yahut uyuşturucu madde almış olarak gelmesi ya da iş yerinde bu maddeleri kullanması
İşçinin doğruluk ve bağlılığı olmayan davranışları
İşçinin hapsi gerektiren bir suçu iş yerinde işlemesi
İşçinin izinsiz ve mazeretsiz devamsızlıkta bulunması
İşçinin hatırladığı halde görevini yapmamakta direnmesi
İşçinin kusuruyla işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, zarar vermesi
Zorlayıcı sebepler
İşçinin gözaltına alınması veya tutuklanmasına dayalı devamsızlığı
Yukarıda sayılı işverence haklı nedenle fesih sebepleri İş Kanunu’nun 25. Maddesinde düzenlenen sınırlı sebeplerdir. Kanun maddesinde belirtilen haller dışında genişletici yorum yaparak haklı fesih nedenlerini arttırmak söz konusu değildir. Ancak İş Kanunu dışında kalan diğer mevzuattaki kimi düzenlemeler işverene haklı fesih imkânı vermektedir. Örneğin 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu işçinin yaptığı yasa dışı grev halini haklı nedenle fesih hali olarak düzenlemiştir.
İyiniyet Kurallarına Uymayan Haller Nelerdir?
İşverene haklı nedenle fesih imkânı veren durumlardan biri de işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan halleri gerçekleştirmesidir. İşK. md. 25/2 de düzenleme alanı bulan ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller bir üst başlıkta madde madde sıralanmıştır. Bu hallere somut örnekler vermek gerekirse örneğin işçinin işe alım formunda yer alan herhangi bir suçtan yargılandınız mı sorusuna hayır cevabı vermesine rağmen hakkında denetimli serbestlik uygulanmasına karar verildiğinin anlaşılması hali işçinin işvereni yanıltması kapsamına girmektedir. Yine işçinin müşterilere sattığı ürün karşılığında tahsil ettiği parayı işveren hesabına geçirmeyip kendisine alması hem bir suç oluşturmakta hem de işçinin doğruluk ve bağlılık olmayan davranışları kapsamında işverene iş sözleşmesini haklı nedenle feshetme imkânı vermektedir.
25. Maddeden İşten Çıkarılan İşçi Ne Yapmalı?
İş Kanunu 25. Madde gereğince işten çıkarılan işçi bildirimsiz şekilde, derhal işten çıkarılmaktadır. Böyle bir durumda mağduriyet yaşadığı iddiasında olan işçiler hangi haklara sahip olduklarını ve hangi hukuki yollara başvurabileceklerini merak etmektedir.
İşverene haklı fesih imkânı veren 25. Madde bildirime gerek olmaksızın derhal feshi mümkün kılmaktadır. Bu nedenle SGK işten çıkarılma kodunun 25. Maddeye dayanması durumunda işçinin ihbar tazminatı alması engellemektedir. Ancak işçi her ne kadar ihbar tazminatına hak kazanamasa da kural olarak kıdem tazminatına hak kazanmaktadır. İlgili 25. Maddenin ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırılık durumunu düzenleyen ikinci fıkrasında sayılı durumlara dayanarak işten çıkarılmışsa bu durumda kıdem tazminatı da alamamaktadır.
İşçiye kıdem tazminatı ödememek adına asılsız olarak 25/2’ye dayanarak işçinin işten çıkarılması halinde işçinin hakkını dava yoluyla araması mümkündür. Böyle bir durumun gerçekleşmesi halinde işçi işe iade davası açabilmektedir. Bu dava sayesinde işverenin feshinin haksız ve geçersiz olduğu tespit edilebilecek ve fesih sebebiyle işçi uğradığı zararları talep edebilecektir. Yine işçi, iş güvencesine tabii olması halinde işe iade davası açarak çıkarıldığı işe geri dönebilecektir. İş güvencesine tabii olmayan işçiler ise tazminatlarını ve alacaklarını talep edebilecekleri alacak davası açabilmektedir.
Kommentare