İşçinin, iş sözleşmesinin haksız yere işveren tarafından feshedilmesi durumunda, aynı işyerinde ve aynı şartlarda çalışmak için işe iade davası açma hakkı bulunmaktadır. İşe iade talebi, diğer işçi alacakları ile birlikte istenemeyecek olup, ayrı bir dava olarak açılması gerekmektedir. İşe iade davasının Mahkemece kabulü halinde; işveren işçiyi tekrar işe almak zorundadır. Bu halde, iş sözleşmesi hiç sona erdirilmemiş gibi devam eder. Davanın kabulüne rağmen işverenin işçiyi işe başlatmaması halinde ise tazminat hakkı doğacaktadır. Konuya ilişkin detaylı açıklama yapacak olursak:
İşe İade Davası Hangi Koşullarda Açılabilir?
1. İşe iade davası açmak isteyen kişinin, İş Kanunu kapsamında çalışan bir işçi olması gerekmektedir.
2. İşyerinde en az 30 işçinin çalışıyor olması gerekmektedir.
İşçi sayısının hesabında, işverenin aynı işkolunda farklı işyerlerinin bulunması halinde burada çalışan işçiler de hesaba katılacaktır.
3. İşçinin en az 6 aylık kıdeminin bulunması gerekmektedir.
Bu süreden daha az bir süre çalışmış olan işçi, işe iade davası açma hakkına sahip değildir. Söz konusu 6 aylık süre, İş Kanunu madde 66’da düzenlenen ‘Çalışma Süresinden Sayılan Haller’ başlıklı maddede düzenlenmiştir. 6 aylık kıdem hesaplaması, işçinin aynı işverenin tüm işyerlerinde çalıştığı süreler dahil edilerek hesaplanır.
4. İşçi ile işveren arasında belirsiz süreli bir iş sözleşmesi bulunmalıdır.
İş Kanunu’na göre iş sözleşmeleri belirli ve belirsiz süreli iş sözleşmesi olarak ikiye ayrılmaktadır. Buna göre, belirli süreli iş sözleşmesinde taraflarca belirlenen çalışma süresi sona erdiğinde iş sözleşmesi kendiliğinden sona erer ve Kanun’a göre işçinin işe iade davası açma hakkı doğmaz.
5. İş akdinin haksız yere işveren tarafından sonlandırılması gerekmektedir.
İş Kanunu madde 18’de hangi hallerin fesih için geçerli sebep oluşturmayacağı sayılmıştır. Buna göre:
Sendika üyeliği veya çalışma saatleri dışında veya işverenin rızası ile çalışma saatleri içinde sendikal faaliyetlere katılmak,
İşyeri sendika temsilciliği yapmak
Mevzuattan veya sözleşmeden doğan haklarını takip veya yükümlülüklerini yerine getirmek için işveren aleyhine idari veya adli makamlara başvurmak veya bu hususta başlatılmış sürece katılmak
Irk, renk, cinsiyet, medeni hal, aile yükümlülükleri, hamilelik, doğum, din, siyasi görüş ve benzeri nedenler
74 üncü maddede öngörülen ve kadın işçilerin çalıştırılmasının yasak olduğu sürelerde işe gelmemek
Hastalık veya kaza nedeniyle 25 inci maddenin (I) numaralı bendinin (b) alt bendinde öngörülen bekleme süresinde işe geçici devamsızlık
İşveren İçin İşçinin İşten Çıkarılması Son Çare Olmalıdır:
İşveren iş akdinin feshedilmesini son seçenek olarak düşünmeli ve iyi niyetle davranmalıdır. İşçiyi çalıştırabileceği farklı bir bölüm varsa bunu değerlendirmeli son çare olarak işçinin iş akdini sonlandırmayı düşünmelidir. Feshin son çare olması ilkesine riayet edilmemesi işe iade davalarında işçilerin elini kuvvetlendiren bir iddiadır.
İşçinin İş Akdi Sonlandırılmadan Önce Savunmasının Alınmasına Gerek Var Mıdır?
Savunma hakkı, AİHS’ye göre; adil yargılanma hakkının bir unsurudur. Kişinin şahsına itham edilen fiilleri reddetmesi, olayın farklı şekilde tezahür ettiğini iddia etmesi savunma hakkı kapsamında yer almaktadır. Dolayısıyla savunma alınmadan işçinin iş akdinin sonlandırılması kabul edilemez. İşveren tarafından işçinin mutlaka savunmasının alınması gerekmektedir. Aksi takdirde işçi, işe iade davası hakkını kullanabilecektir.
İşverenin, İş Sözleşmesini Feshetmek İçin Uyması Gereken Bir Usul Var Mıdır?
İşveren, iş sözleşmesinin feshini İş Kanunu madde 19/1’e göre yazılı olarak yapmak zorundadır. Yazılı bildirimi yaparken işçiye, iş sözleşmesinin neden feshedildiğinin açık ve net olarak belirmelidir. Aksi takdirde işçi, Kanun’a aykırı şekilde iş akdinin sonlandırıldığından bahisle işe iade davası açma hakkına sahip olacaktır.
İşe İade Davası Açılmadan Önce Arabuluculuğa Başvuru Şartı Var Mıdır?
İşçi tarafından işe iade davası açılabilmesi için öncelikle zorunlu olarak arabulucuya gidilmesi gerekmektedir. İşçi, fesih bildiriminin kendisine tebliğinden itibaren 1 ay içerisinde arabulucuya başvurmak zorundadır. Yapılacak arabuluculuk görüşmesi sonunda anlaşmaya varılamazsa işe iade davası açılabilecektir.
İşe İade Davası Ne Zaman ve Hangi Görevli/Yetkili Mahkemede Açılabilir?
Arabuluculuk görüşmelerinin olumsuz olarak sonuçlanmasından sonra son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren 2 hafta içerisinde işe iade davasının açılması gerekmektedir. İşe iade davası, davalının yerleşim yerinde veya işyerinin bulunduğu yer İş Mahkemelerinde açılabilir.
İşçi İşe İade Davası İle Hangi Taleplerde Bulunabilir?
Öncelikle işe iade talebinde bulunulmalıdır.
İşten ayrıldıktan sonra boşta geçen sürenin ücretini talep edebilir. Ancak burada sınırlama getirilmiş olup işçinin boşta geçen süresi 4 aydan fazla olsa bile en fazla 4 ay için ücret talebinde bulunabilir.
İşe başlatmama tazminatını talep edebilir. Bu tazminat, davanın kabul edilmesi halinde işverenin işçiyi Mahkeme kararına rağmen işe başlatmaması durumunda uygulamaya yer bulacaktır. Söz konusu tazminat işverenin işçiyi işe başlatmadığı tarih itibariyle muaccel hale gelecektir. Bu tazminatın miktarı ise işçinin 4 aylık – 8 aylık ücreti arasında belirlenmekte olup, mahkeme işçinin kıdemi ve fesih sebebine göre tazminat miktarını takdir etmektedir.
İşe İade Davasında İspat Yükü:
İş Kanunu madde 20/2’ye göre feshin geçerli bir sebebe dayandığının ispat yükü işverendedir. Ancak işçi, feshin başka bir sebebe dayandığını iddia ederse bu halde; iddiasını ispatla yükümlü hale gelir.
İşe İade Davasının Kabul Edilmesi Halinde Bunun Sonuçları Ne Olur?
İşe iade davasının kabulü ile feshin geçersizliğinin Mahkemece karara bağlanması halinde, işçi kararın kendisine tebliğinden itibaren 10 gün içerisinde işverene başvurarak işe iadesini talep etmelidir. Eğer bu süre zarfında başvuru yapılmazsa fesih geçerli hale gelir. İşçi, bu süre zarfında başvurup işverenin işe başlatma davetini cevapsız bırakırsa ya da makul süre içerisinde işe başlamazsa feshin geçerliliğini kabul ettiği anlamına geleceğinden iş akdi feshedilmiş sayılacaktır.
İşçi süresi içerisinde işverene başvurusunu yaparsa; işveren işçiyi 1 ay içerisinde işe başlatmak zorundadır. İşverenin işçiyi işe başlatmak istememesi halinde ise Mahkeme kararı ile belirlenen tazminatı ve boşta geçen süre ücretini ödemek zorunda kalır.
Kıdem ve İhbar Tazminatı Ödenerek İşten Çıkarılan İşçi İşe İade Davasını Kazanırsa Ne Olur?
İşçi, işe iade davasını kazanmış ve işveren tarafından tekrar işe başlatılmışsa geçersiz hale gelmiş fesih nedeni ile işçiye ödenmiş olan kıdem ve ihbar tazminatının geri ödenmesi gerekmektedir. İş Kanunu’na göre burada tüm tazminatların işçi tarafından ödenmesi yerine, işçiye yapılacak ödemeden mahsup edilmesi yoluna gidilmelidir.
İş Hukuku hakkında "İşverenim Sigortasız Çalıştırdı Sigortamı Düşük Yatırdı Ne Yapabilirim?" ve benzeri konulardaki içeriklere ulaşmak ve İş Hukuku Avukatı ile online görüşme ayarlamak için aşağıdaki linke tıklayabilirsiniz!