Giriş
Sigortalı olarak çalışan işçilerden her maaş döneminde işsizlik sigortası primi adı altında belirli bir ücret kesilmektedir. Belirli koşulların varlığı halinde iş akdi sona eren işçi, işte bu işsizlik sigortasına hak kazanır. Türk hukukunda işsizlik sigortası hakkı, 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun “Kanun” 46. ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Kanun’a göre İşsizlik sigortası,
“Bir işyerinde çalışırken, çalışma istek, yetenek, sağlık ve yeterliliğinde olmasına rağmen, herhangi bir kasıt ve kusuru olmaksızın işini kaybeden sigortalılara işsiz kalmaları nedeniyle uğradıkları gelir kaybını belli süre ve ölçüde karşılayan, sigortacılık tekniği ile faaliyet gösteren zorunlu sigortayı” ifade eder.
İşte işsizlik sigortası adı altında kesilen ücretten kesilen bir kısım miktarlar, kanunda gerekli olan şartları taşıyan tüm kişilere gelirden yoksun ve yardıma muhtaç olduğu dönemlerde işsizlik maaşı adı altında ödenir.
İşsizlik Maaşına Hak Kazanmak İçin Gereken Koşullar
Hukukumuzda işsizlik maaşına hak kazanmak için aşağıdaki koşulların gerçekleşmiş olması gerekir:
Sigortalı işsiz olmak
Kanun’un 47.maddesinin e bendine göre sigortalı işsiz bu yasanın kapsamına giren bir işyerinde hizmet akdine dayalı ve sigortalı olarak çalışırken yasanın ilgili maddelerinde belirtilen nedenlerle işini kaybeden ve Türkiye İş Kurumu’na başvurarak çalışmaya hazır olduğunu bildiren kimsedir. O halde, işsizlik sigortası tüm işsizlere değil iş akdiyle çalışmakta iken yazının devamında belirteceğimiz nedenlerle işini kaybeden işçilere uygulanır.
Belirli bir süre hizmet akdine tabi olmak ve işsizlik sigortası primi ödemek
İşsizlik maaşına hak kazanmak için hizmet akdinin sona ermesinden önceki son 120 gün hizmet akdine tabi olmak ve son üç yıl içinde 600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olmak gerekir.
Türkiye İş Kurumuna Başvuru
Kanun’un kapsamına giren bir işyerinde hizmet akdine dayalı olarak çalışırken, yazımızın devamında yer alan nedenlerden birine dayalı olarak sözleşmesi sona erenler, bu tarihi izleyen 30 gün içinde işten ayrılma bildirgesi ile birlikte kuruma doğrudan veya elektronik ortamda başvurmaları halinde işsizlik ödeneği almaya hak kazanırlar.
İşsizlik Maaşına Hak Kazanılabilmesi İçin İş Sözleşmesi Hangi Hallerle Feshedilmiş Olmalı?
Yukarıdaki üç koşul bir arada bulunsa da işsizlik maaşına hak kazanılamayabilir.
İşsizlik maaşına hak kazanabilmek için aynı zamanda iş sözleşmesinin şu hallerle sona ermiş olması gerekir:
İşçi, iş sözleşmesini haksız nedenle sona erdirmemiş olmalıdır.
İşçinin iş akdi, rızası dışında işveren tarafından haksız nedenle sona erdirilmiş olmalıdır.
Yani işçinin iş akdi işveren tarafından haklı nedenle sona erdirilmemişse işçi, işsizlik maaşına hak kazanabilecektir.
Peki iş sözleşmesinin haklı nedenle sona erdirilmesi ne anlama gelmektedir?
İş akdinin haklı nedenle feshi 4857 sayılı İş Kanunu’nun 24. ve 25. maddelerinde düzenlenmiştir. İlgili maddelere göre iş akdi, süresi belirli olsun veya olmasın, sağlık sebepleriyle, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri durumlar ile zorlayıcı sebepler sonucunda iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin haklı nedenle feshedilebilir.
Tüm bu bilgiler ışığında, uygulamada en çok görülen şu sorunları inceleyip cevaplandırmakta fayda vardır:
İşten İstifa Eden İşçi İşsizlik Maaşı Alabilir mi?
Yukarıda da belirttiğimiz gibi, işsizlik maaşına hak kazanabilmek için işçinin iş sözleşmesini haksız nedenle sona erdirmemiş olması gerekir. Bu durumlarda işçinin kusuru olmadığı kabul edilir. Yani işçi, İş Kanunu md.24’te yer alan sebepler dışında iş sözleşmesini sona erdirmişse işsizlik maaşı alabilir. Örneğin işçinin yıllık izin ücretinin ödenmemesi işçi için haklı fesih sebebi doğurur. Bu durumun sonucunda da işçi iş sözleşmesini haklı nedenle feshetmiş olacağı için işsizlik maaşına hak kazanır.
Haklı Fesih Sonrası İşsizlik Maaşı Alınabilir mi?
İş akdi işveren tarafından haklı sebeple feshedildiyse bu sefer de iş sözleşmesi, işçinin kusuru sonucunda sona erdirilmiş olacağı için işçi, işsizlik sigortasından yararlanamayacağı için işsizlik maaşına hak kazanamayacaktır.
Anlaşmalı İşten Ayrılma Sonrası İşsizlik Maaşı Alınabilir Mi?
Uygulamada “ikale” olarak adlandırılan anlaşmalı işten ayrılma durumu sonucunda iş sözleşmesinin sonlandırılması halinde işçi, işsizlik sigortasından yararlanamayıp işsizlik maaşına hak kazanamayacaktır.
Kimler İşsizlik Maaşı Almaya Hak Kazanır?
Toparlayacak olursak yukarıda da belirttiğimiz gibi sigortalı işsiz olan, hizmet akdinin sona ermesinden önceki son 120 gün hizmet akdine tabi olmak ve son üç yıl içinde 600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan, sözleşmesi isteği dışında haksız nedenle veya isteği dahilinde haklı nedenle feshedilmiş olup sözleşmenin sona erdiği tarihten itibaren 30 gün içinde Türkiye İş Kurumu’na başvuran kişiler, işsizlik maaşı almaya hak kazanır.
İşsizlik maaşı ile ilgili sorularınızı yöneltmek üzere aşağıdaki bölümden uzman avukatımızla online avukat randevunuzu hemen planlayabilirsiniz.
Comments