İş Hukuku - Malulen Emeklilik Şartları Nelerdir?
Malulen Emeklilik Nedir?
Malulen emeklilik, çalışanın çalışma hayatına başladıktan sonra iş gücünde yaşadığı tam veya kısmi kayıp neticesinde gündeme gelen emeklilik türüdür. Bu iş gücü kaybı, yaşanılan iş kazası neticesinde olabileceği gibi meslek hastalığı neticesinde de ortaya çıkabilmektedir. İş gücü kaybının ortaya çıkardığı ekonomik kaybın telafisi amacıyla sigorta sistemimiz tarafından malulen emeklilik müessesesi öngörülmüştür. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda malullük ifadesiyle yer bulan bu müessese sayesinde iş gücü kaybının ortaya çıkardığı ekonomik kayıp düzenli maaşlarla telafi edilmektedir.
Genellikle halk arasında engellilik maaşı ile malulen emeklilik karışabilmektedir. Engelli maaşı doğuştan veya iş hayatına başlamadan önce ortaya çıkan engel durumu sebebiyle ortaya çıkarken malulen emeklilikte sigortalı olarak işe başlama zamanı belirleyicidir. Bu hususta iş gücü kaybına sebebiyet veren engelin işe başladıktan sonra ortaya çıktığının ispati son derece önemlidir.
Malulen Emekli Nasıl Olunur?
Malulen emekliliğin nasıl olacağı sistematik bir süreci izlemektedir. Öncelikli olarak mevzuatta belirtilen malulen emeklilik şartları sağlanması gerekmektedir. Şartların sağlanıp sağlanmadığı her somut olay ve kişi bakımından değişkenlik gösterebilmektedir. İş ve sosyal güvenlik hukuku alanında yetkin bir avukat ile yapılacak görüşme neticesinde malulen emeklilik şartlarının oluşup oluşmadığının değerlendirilmesi hak kaybı yaşanmaması adına son derece önem taşımaktadır. Akabinde maluliyeti ortaya koyar nitelikteki belgeler Sosyal Güvenlik Kurumu’na verilmektedir. Bu belgeler içerisinde yetkili sağlık kuruluşlarınca verilmiş sağlık raporları yer almaktadır SGK’ye sunulacak sağlık raporlarında malullük iddiasında bulunan kişinin sağlık geçmişi, mevcut sağlığı, geçirmiş olduğu tedaviler ve meslekte kazanma gücünde ortaya çıkan kayıplar uzman hekimler tarafından değerlendirilmektedir. Sağlık raporlarının SGK’ye sunulmasıyla birlikte SGK’de yer alan ilgili birimler tarafından inceleme yapılmakta ve maluliyete uygun bulunması halinde maluliyet aylığı bağlanmaktadır.
Malulen Emeklilik Şartları Nelerdir?
Çalışma hayatında meydana gelen iş kazası veya meslek hastalığı neticesinde iş gücünde ve meslekte kazanma kapasitesinde kayıplar yaşanabilmektedir. Bu kayıp halinde malulen emekli olma imkânına sahip olan çalışanlar malullük aylığı bağlanmasıyla birlikte kısmen de olsa maddi ve manevi zararlarını karşılayabilmektedir. Peki, yeni yasaya göre malulen emeklilik şartları nelerdir?
Malullük şartı: Malullük aylığının ilk şartı adından da anlaşılacağı üzere sigortalının malul kabul edilmesidir. Malullük durumu resmi ve yetkili sağlık kurullarınca verilen sağlık raporları ile belirlenmektedir.
Malullük oranı: Yaşanan her iş kazası veya meslek hastalığında malullük aylığı bağlanması söz konusu değildir. Malulen emekli olma şartları arasında yer alan bir diğer önemli kıstas malullük oranının en az %60 olmasıdır. Buna göre malul aylığına hak kazanabilmek için iş kazası veya meslek hastalığı neticesinde maluliyetin %60 üzerinde gerçekleşmesi gerekmektedir.
Sigortalılık süresi: Maluliyet aylığının bağlanabilmesi için çalışanın en az 10 yıl sigortalı olması gerekmektedir. Sigortalılık süresinin 10 yıldan az olması durumunda malullükten yararlanmak mümkün değildir.
Prim ödeme gün sayısı: 1800 gün prim ödeme gün sayısı koşulunun gerçekleşmesi gerekmektedir.
Çalışmaya devam etmeme: Malulen emekli olacak kişinin daha önce çalıştığı işte veya başka bir işte çalışması yasaklanmıştır. Çalışmaya devam etmesi halinde aylığın kesilmesi söz konusu olacaktır.
Yukarıda belirtilen şartlar dışında ayrıca belirli bir yaşı doldurma veya doldurmamış olma gibi yaş şartı aranmamaktadır. Belirtilen şartların sağlanması durumunda SGK’ye başvuru yapılarak malulen emeklilik hakkından yararlanmak mümkündür.
Malulen Emekli Olan Normal Emekli Olabilir Mi?
Emeklilik yaşının doldurulmasıyla birlikte yaştan emeklilik şartı sağlayan ancak öncesinde malûlen emekliye ayrılmış olan pek çok vatandaş bulunmaktadır. Son zamanlarda emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) düzenlemesinin gelmesi ile birlikte de erken emeklilik yolu açılan vatandaş sayısında artış meydana gelmiştir. Bu durumda daha öncesinde malulen emekli olmuş kişiler normal emekli olup olamayacağını merak etmektedir. Özellikle malulen emekli olanların emekli oldukları sigorta çeşidinde yeniden çalışma yasağı bulunması geçim sıkıntısında olan malulen emeklileri zor duruma sokmaktadır. Buna karşın normal emekli olanların çalışmaya devam etme imkânının bulunması malulen emeklileri malulen emekli olan normal emekli olabilir mi sorusuna yönelik araştırmalara sevk etmiştir.
Malulen emekli olup da hem primini hem de yaşını dolduranlar normal emeklilik için SGK‘ye müracaat edebilirler. Böylelikle malulen emekli olan normal emekli olabilir. Ancak bu durumun dezavantajlarından biri genellikle normal emekli aylıklarının malulen emekli aylığına göre daha az olmasıdır. Çünkü malulen emeklilik şartlarının sağlanması halinde SSK için 7200 günleri dolmamış olsa bile sanki malulen emekli gün sayısı sağlanmış gibi hesaplanmaktadır. Ancak normal emeklilikte 7200 günden az gün olması halinde emekli aylığı miktarı daha az olmaktadır.
Malulen Emeklilik Raporu Kaç Günde Belli Olur?
Maluliyet aylığına hak kazanmak için öncelikli olarak maluliyetin gerçekleştiğinin tespiti gereklidir. Malul duruma geldiği iddiasında olanlar bu durumu resmi sağlık kurumlarından alınan sağlık raporları ile belgelendirmelidir. Hastanede yapılacak muayene ve tetkikler neticesinde maluliyet tespit işlemleri gerçekleşir. Daha sonrasında maluliyet aylığı bağlanması için SGK‘ye başvuru yapmak gereklidir. SGK’de yapılacak değerlendirme neticesinde ilgili birimler maliyet durumunu heyetin inceleyip incelememesine karar verir. Bu durumda heyetin görüşüne göre maluliyet aylığına hak kazanıp kazanılmadığı karara bağlanır. Tüm bu süreç hastanelerin ve SGK gibi yetkili kurumların yoğunluğuna, incelenen maluliyete sebep olan olayın detaylarına göre değişiklik gösterebilmektedir. Ancak genellikle başvurudan itibaren maliyet için gerekli olan raporun hazırlanması birkaç haftayı bulmaktadır.
Kanser Hastaları Malulen Emekli Olabilir Mi?
Kanser hastalarının malulen emekli olup olmayacağı merak konusudur. Kanser hastalığında malulen emekli olma şartlarında birtakım istisnalar mevcuttur. Buna göre kanser hastalarına teşhis konulmasından itibaren bir sene içerisinde SGK’ye başvuru halinde sağlık kurulu raporu olmasa dahi geçici maluliyet aylığı verilebilmektedir. 18 ay boyunca verilecek malullük aylığı on yıllık sigortalılık ve 1800 gün prim şartı sağlanmasıyla mümkündür. Daha sonrasında çalışma kaybı oranının %60 ve üzeri olduğu tespit edilmesi halinde malullük aylığı almaya devam edilmektedir.
Epilepsi Hastaları Malulen Emekli Olabilir Mi?
Epilepsi hastalığı da tıpkı kanser hastalığı gibi maluliyete sebep olan hastalıklardan biridir. Bu nedenle SGK il müdürlüğüne veya SGK merkezine yapılacak yazılı başvuru ile maliyet aylığından faydalanmak mümkündür. Epilepsi hastaları da sağlık kurulu raporu, on yıl sigortalılık süresi, 1800 gün prim ödenmesi şartıyla malulen emekli olabilmektedir.
Yüksek Tansiyon Hastası Malulen Emekli Olabilir Mi?
Her tansiyon hastasının malulen emekli olabileceği kabul edilmemektedir. Yüksek tansiyonun iş gücü kaybını ne kadar etkilediği önem taşımaktadır. Hipertansiyon hastalığı maluliyete sebebiyet verse de aylığa hak kazanabilmek için maluliyet oranının %60 ve üzeri olması gereklidir.
MS Hastası Malulen Emekli Olabilir Mi?
Malulen emeklilik şartlarının oluşabileceği hastalıklardan biri multipl skleroz (MS) hastalığıdır. Hastalığın meslekte kazanama gücünün %60 ve üzerinde kaybına neden olduğu durumlarda diğer şartların da sağlanması halinde MS hastası malulen emekli olabilmektedir.
Kronik Kalp Hastaları Malulen Emekli Olabilir Mi?
Kardiyolojik her hastalığın maluliyet sebebiyet vermemesine karşın kronik kalp ve damar hastalıkları kimi durumlarda çalışma gücünde oldukça fazla kayıp yaratmaktadır. Malulen emeklilik şartları sağlandığı takdirde kronik kalp hastaları malulen emekli olabilmektedir.
Şeker Hastası Malulen Emekli Olabilir Mi?
Diyabet hastalarına sağlanmış imkânlardan biri de malulen emekli olabilmektir. Şeker hastalığının en az üç organa hasar vermesi ve diğer malulen emeklilik koşullarının sağlanması durumunda malulen emekli aylığı bağlanabilmektedir.
Comments