Borçlar Hukuku Avukatı
Kelime olarak geçersizlik anlamına gelen butlan hukukta hukuki işlemin temelindeki bir eksiklik sebebiyle geçersiz sayılmasıdır. Butlan hukukta mutlak butlan ve nisbi butlan olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Mutlak butlan kesin hükümsüzlük halleridir. Hukuki olarak işlem doğsa da geçersiz sayılmaktadır. Çünkü bu hukuki işlemin temelinde eksiklik bulunmaktadır. Mutlak butlan halleri hakim tarafından resen yani tarafların talebine ihtiyaç duymaksızın kendiliğinden dikkate alınacaktır.
NİSBİ BUTLAN NEDİR?
Nisbi butlan mutlak butlandan farklı olarak göreceli hükümsüzlük halleridir. Nisbi butlanda ilgili hukuki işlem kanunun emredici hükümlerine aykırı değildir ve kanunun öngördüğü unsurlara sahiptir. Ancak o hukuki işlemi meydana getiren kimselerden en az birinin iradesi sakattır. İrade sakatlığı hukuki işlemin kurucu unsurlarından olan iradenin oluşumdaki veya iradenin beyanında meydana gelen bir bozukluğu ifade eder. İradede meydana gelen sakatlıklar bilinçli bir şekilde meydana gelebileceği gibi bilinçsiz olarak da gerçekleşebilmektedir. İrade sakatlığıyla gerçekleşen işlem iradesi sakatlanan kişi tarafından bu durum ispatlanana kadar geçerliliğini korumaktadır. İradesi sakatlanan kişi tarafından irade sakatlığı ispatlandıktan sonra ise hukuki işlem baştan itibaren geçersiz hale gelecektir. Eğer irade sakatlığı öne sürülmez ya da ispatlanamazsa işlem geçerli sayılacak ve hukuki olarak sonuçlarını doğuracaktır.
4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 148,149,150,151,153. maddelerinde düzenlenen başlıca nisbi butlan halleri yanılma, aldatma, korkutma ve küçük veya kısıtlının yasal temsilcisinin izni olmadan evlenmesi halleridir.
MUTLAK BUTLAN VE NİSBİ BUTLAN ÖRNEKLERİ NELERDİR?
Eşlerden birinin evlilik sırasında zaten evli olduğu anlaşılırsa bu hukuki işlem mutlak butlan ile geçersiz olacaktır. Çünkü 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nda geçerli olan bir evliliğin sona ermeden ikinci bir evlilik yapılamayacağı hüküm altına alınmıştır. Örneğimizdeki gibi ilk evlilik sona ermeden yapılacak olan evlilik kanunun emredici hükümlerine aykırıdır ve mutlak butlanla geçersizdir. Bu husus taraflardan birinin talebine ihtiyaç duyulmaksızın hakim tarafından resen dikkate alınacaktır.
Korkutma ile evlenen kişinin hukuki işlemi nisbi butlanla geçersiz olacaktır. Çünkü korkutma hali 4721 Sayılı Türk Medeni Kanununda sayılan nisbi butlanla geçersizlik sebeplerinden biridir. Korkutma sebebiyle evliliğin iptal edilmesi için eşin kendisinin veya yakınlarından birinin hayatı, sağlığı veya onuruna yönelik yakın ve ağır bir tehlike ile koruya maruz bırakılması gerekmektedir. Evliliğin iptali için iradesi sakatlanan yani korkutulan kimsenin iradesinin korkutma yolu ile sakatlandığını öne sürmesi ve ispatlaması gerekmektedir. İrade sakatlığı ispatlanırsa hukuki işlem baştan itibaren geçersiz hale gelecektir.
Comments