Özel okul öğretmenleriyle yapılan sözleşmeler, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun E. 2017/1, K. 2018/2 sayılı 23.02.2018 tarihli kararı gereği belirli süreli sözleşme niteliğindedir.
Özel Okul Öğretmenleri Kıdem Tazminatına Hak Kazanır mı?
Özel okul öğretmenleriyle yapılan sözleşmeler, belirli süreli olarak kabul edildiği için eğer sözleşmenin süre bitiminde yeni bir sözleşme yapılmamasına yönelik irade işverenden gelmişse bu hususun işveren feshi gibi değerlendirilerek öğretmenin kıdem tazminatına hak kazanacağı kabul edilmiştir.
Yani özel okul öğretmenlerinin sözleşmeleri, süresinin dolması üzerine işverence haklı sebep olmaksızın yenilenmezse, öğretmen kıdem tazminatına hak kazanacaktır.
Kural olarak işçinin, istifa yoluyla yani haklı bir neden olmaksızın iş sözleşmesini sonlandırması halinde kıdem tazminatı alması mümkün değildir. Bu itibarla iş sözleşmesini haklı bir neden olmaksızın fesheden özel okul öğretmeni de kıdem tazminatına hak kazanamayacaktır. Örneğin öğretmen, mevcut çalıştığı okulla sözleşmesini yenilemeyip başka bir okulla iş sözleşmesi imzalamışsa kıdem tazminatına hak kazanamayacaktır.
Ancak 1475 sayılı Kanun‟un 14. maddesine göre iş sözleşmesinin işçi tarafından feshinde de işçinin kıdem tazminatı alabileceği durumlar da mevcuttur. Örneğin Kadın işçinin evlilik tarihi itibariyle 1 yıl içinde sözleşmeyi feshetmesi de kıdem tazminatına hak kazandıran fesih türlerindendir.
Özel Okul Öğretmenleri Devlete Atandıklarında Kıdem Tazminatına Hak Kazanırlar mı?
Hayır. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin E. 2015/14823 K. 2017/17323 sayılı 02.11.2017 tarihli kararında da belirtildiği üzere; özel okul öğretmenlerinin kamuda çalışmaya hak kazanmaları, sözleşmeyi feshetmek için haklı neden oluşturmamaktadır.
Dolayısıyla özel okul öğretmenlerinin devlet okulunda işe başlamak amacıyla iş akdisini kendi isteğiyle yenilemediği için kıdem tazminatına hak kazanamayacaktır.
Özel Okul Öğretmenleri İhbar Tazminatına Hak Kazanırlar mı?
İş sözleşmelerinin sona erdirilmesinde bildirim sürelerine uymayan taraf, bildirim sürelerine ilişkin ücret miktarında tazminat ödemek zorundadır. Bu ödemeye ihbar tazminatı adı verilmektedir.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun görüşü; sözleşme türünün belirli süreli olması sebebiyle özel okul öğretmenlerinin ihbar tazminatı alamayacağı yönündedir. Bu bağlamda özel okul öğretmelerinin, haksız fesih halinde ihbar tazminatı almaları mümkün değildir.
Özel Okul Öğretmenleri Bakiye Süre Tazminatına Hak Kazanırlar mı?
Belirli süreli iş sözleşmelerinin belirlenen süreden önce işveren tarafından haklı neden olmaksızın feshi halinde, işçi haksız fesih sebebiyle öngörülen süreye uyulmuş olsaydı alabileceği ücreti tazminat olarak talep edebilecektir.
Dolayısıyla belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışan öğretmenler de bakiye süreye ilişkin tazminata hak kazanacaklardır.
Özel Okul Öğretmenlerinin Sözleşmelerinin İkale İle Sona Ermesi Durumunda Ne Olur?
İkale sözleşmesi işçi ve işveren arasında iş sözleşmesinin sona erdirilmesi amacıyla karşılıklı olarak yapılan bir anlaşmadır. İkale sözleşmesi, iş ilişkisinin taraflarının karşılıklı olarak anlaşarak iş sözleşmesini sona erdirmelerine olanak tanır ve bu nedenle işçi veya işveren tarafından işten çıkarma veya işten ayrılma sürecini düzenler.
Sözleşmenin ikale ile sona erdirilmesi daha çok işveren lehine olsa da bazı durumlar için işçi lehine de olabilmektedir. Belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçinin sözleşmede belirlenen süre dolmadan sözleşmenin ikale ile sona erdirilmesine yönelik talebiyle sözleşmenin sona erdirilmesi işçi lehine bir sonuç doğurur.
Örneğin, devlet okulunda çalışma hakkı kazanan öğretmenle ikale sözleşmesi yapılmasında makul yarar bulunmaktadır. Zira resmi okulda çalışma hakkı kazanan öğretmen, ikale sözleşmesi yapılmaması durumunda iş sözleşmesini fesih ile sona erdirmek durumunda kalacaktır. Ancak resmi okulda çalışma hakkının kazanılmış olması haklı neden oluşturmadığı için haksız feshe ilişkin hükümler uygulanacak yani öğretmen, herhangi bir tazminat alacağına hak kazanamayacaktır. Dolayısıyla bu gibi durumlarda ikale sözleşmesinin yapılması öğretmenin lehine olacaktır.