Denetimli serbestlik, hapis cezasına alternatif bir ceza infaz yöntemidir. Ülkemiz ceza infaz rejimi olarak kademeli infaz yöntemini benimsemektedir. Bir diğer ifade ile hapis cezasının infazı kural olarak ilk başta kapalı ceza infaz kurumunda başlamaktadır. Sonrasında iyileşme gösteren mahkumlar için açık ceza infaz kurumuna ayrılma ve denetimli serbestlikle tahliye infaz türleri uygulanmaktadır. Böylece kanun koyucu mahkumların toplumla bütünleşmesini ve rehabilitasyonlarını amaçlamaktadır.
Denetimli Serbestlik Ne Demek?
Denetimli serbestliğin tanımı, açık ceza infaz kurumunda yer alan hükümlülerin koşullu salıvermelerinden son bir yıl önceki süreyi denetimli bir şekilde dışarıda çekmesidir. Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun madde 105/A denetimli serbestlikle ilgili hükümleri düzenlemektedir. Bununla beraber Denetim Serbestlik Kanununda da denetimli serbestlikle ilgili hükümler bulunmaktadır. Dolayısıyla kapalı ceza infaz kurumunda olan kişiler ile açık ceza infaz kurumundaki kalan cezaları 1 yıldan fazla olan kişiler denetimli serbestlikten faydalanamazlar.
Bu ceza infaz türü ile hükümlüler cezalarının bir kısmını serbest olarak geçirebilirler. Ancak bu sürede hükümlüler tam manası ile serbest değillerdir. Bu kişilerin kendilerine verilen denetim planına uymaları şarttır. Denetim planında hükümlünün belirli yerlere gitmesi veya gitmemesi istenir. Ayrıca bu ceza infaz türünde hükümlü bir yerde çalışmıyorsa topluma yararlı işte çalıştırılır.
Denetimli Serbestlik Şartları Nelerdir?
Denetimli serbestlikten faydalanmak için hükümlülerin bazı şartları taşıması gerekmektedir. Aksi takdirde hükümlülerin denetimli serbestlikten yararlanmaları mümkün değildir. Söz konusu şartlar aşağıdaki gibidir:
Ceza infaz kurumunda bulunan kişi hükümlü olmalıdır. Bu sebeple tutuklular denetimli serbestlikle tahliye olamazlar. Örneğin ceza dava dosyası Yargıtay’da olan ceza infaz kurumunda olan bir kişi tutuklu olarak sayılmaktadır. Dolayısıyla bu kişinin denetimli serbestlikten faydalanarak tahliye olması mümkün değildir.
Hükümlü açık ceza infaz kurumunda bulunmalıdır. Bu nedenle kapalı ceza infaz kurumunda bulunanlar hakkında denetimli serbestlik uygulanması mümkün değildir. Ancak koşullu salıverme süresine bir yıl kalan ve kapalı ceza infaz kurumunda bulunan hükümlüler denetimli serbestlikten faydalanabilirler.
Hükümlünün koşullu salıverilmesine bir yıl süre kalmalıdır.
Denetimli serbestlikten faydalanmak için hükümlü ceza infaz kurumuna denetimli serbestlikten faydalanmak istediğini belirten dilekçe yazmalıdır.
Hükümlü iyi halli olmalıdır. Hükümlünün iyi halli olmasını engelleyen fiillerde bulunması denetimli serbestlikten faydalanmasını engelleyecektir.
Ceza infaz kurumunda iyileştirme planı kapsamında hükümlü en az 45 puan toplamalıdır.
Ceza infaz kurumu idare ve gözlem kurulu hükümlü hakkında denetimli serbestlikle tahliye kararı vermelidir. İdare ve gözlem kurulu hükümlü hakkında ret kararı verirse aynı hükümlünün dosyasını ancak 3 ay sonra tekrar görüşebilir.
Denetimli Serbestlik Nasıl Uygulanır?
Öncelikle, hükümlü hakkında açık ceza infaz kurumunda idare ve gözlem kurulu denetimli serbestlikle tahliye kararı verir. Hükümlü tahliye olduktan sonra 5 gün içerisinde Denetimli Serbestlik Müdürlüğüne başvurmalıdır. Bu Müdürlükte hükümlü hakkında 1 yıl süre için denetim planı hazırlanacaktır. Denetim planında yer alması mümkün olan yükümlülükler aşağıdaki gibidir;
Hükümlünün belli yerlere gitmesinin yasaklanması
İyileştirme amacıyla yapılan programlara katılması,
Ücret almadan toplum yararına bir işte çalışması,
Konut veya başka bir yerden ayrılmasının yasaklanması şeklindedir.
Hükümlü 1 yıllık süre içerisinde denetim planında belirtilen yükümlülüklere uyarsa koşullu salıverilmeden faydalanacaktır. Koşullu salıvermede herhangi bir tedbir uygulanması söz konusu değildir.
Uyuşturucu Kullanma Suçunda Denetimli Serbestlik
TCK madde 191'de yer alan uyuşturucu kullanma suçunda denetimli serbestliğin uygulanması diğer suçlardan farklılık arz etmektedir.
Uyuşturucu denetimli serbestlik nasıl uygulanır? İlk kez uyuşturucu kullanma suçundan soruşturma geçiren hakkında cumhuriyet savcısı 5 yıllık bir süre için kamu davasının ertelenmesi kararı verir. Bu süre içerisinde kişi yükümlülüklere uyar ve uyuşturucu ile ilgili yeni bir suç işlemezse cumhuriyet savcısı kişi hakkında kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verir.
Uyuşturucu denetimli serbestlik kaç yıl 2022? Ayrıca cumhuriyet savcısı en az bir yıllık süre için şüpheli hakkında denetim kararı verir. Cumhuriyet Savcısı denetim süresini üçer aylık sürelerle en fazla 1 yıl daha uzatabilir. Dolayısıyla uyuşturucu kullanma suçunda denetimli serbestliğin süresi en fazla 2 sene olabilmektedir. Uyuşturucu kullanma suçu şüphelisi yükümlülüklere uymaz, uyuşturucu madde bulundurmak, kullanmak, temin etmek suçunu işlerse cumhuriyet savcısı ertelenen kamu davasını açacaktır. Dolayısıyla uyuşturucu denetimli serbestlik ihlali halinde şüpheli uyuşturucu kullanma suçundan yargılanacaktır.
Denetimli Serbestlik Süresi
Ceza İnfaz Kanun madde 105/A'ya göre bu süre 1 yıldır. Ancak 01 Temmuz 2016 tarihinden önce işlenen suçlar için bu süre 2 yıl ve 30 Mart 2020'den önce işlenen suçlar için bu süre 3 yıl olarak uygulanmaktadır. Fakat bu 2 yıllık ve 3 yıllık süreler tüm suçlar için uygulanmamaktadır. Kanun koyucu bazı suçları 2 yıllık ve 3 yıllık süreler için istisna etmiştir. Lakin 1 yıllık süre bütün suçlar için aynıdır. Nitekim halihazırda kural olarak uygulanan süre de 1 yıllık süredir. Ayrıca kanun koyucu denetimli serbestlikle ilgili suç ayrımı yapmamıştır. Bu sebeple bütün suçlar için denetimli serbestlikle tahliye kararı verilebilmektedir.
1 Yıl Süreyle Denetimli Serbestlik Nedir?
Söz konusu 1 yıllık süre Ceza İnfaz Kanunu madde 105/A'da yer alan esas denetimli serbestlikle tahliye süresidir. Fakat 30 Mart 2020'de önce işlenen bazı suçlar için 3 yıllık süre uygulanmaktadır. Bu gerekçeyle 30 Mart 2020'den sonra işlenen suçlar için denetimli serbestlikten faydalanma süresi 1 yıldır. Söz konusu 1 yıllık denetimli serbestlikten faydalanma süresi bütün suçlar için aynıdır. Bununla beraber tüm hükümlüler denetimli serbestlikten yararlanabilirler. Son olarak 1 yıllık sürenin azalması veya uzaması söz konusu değildir.
5 Yıl Denetimli Serbestlik Nedir?
Ceza mahkemesi hükmün açıklanması geri bırakılması kararında 5 yıl denetim süresi belirleyecektir. Mahkeme bu süre içinde sanığın bazı yükümlülüklere uymasına karar verecektir. Bu süre içerisinde sanık bir suç işlemezse mahkeme ceza davası ile ilgili olarak düşme kararı verecektir. Ancak sanık bu sürede yeni bir suç işlerse mahkeme mahkumiyet hükmünü açıklayacaktır. Hükmün açıklanması geri bırakılması kararı adli sicilde yer almayacak, farklı bir sicilde yer alan kayıtlarda tutulacaktır.
Denetimli Serbestlik Kimlere Verilir?
İdare ve Gözlem Kurulunun denetimli serbestlikle tahliye edebileceği kişiler şunlardır: Öncelikle açık ceza infaz kurumunda yer alan kişiler denetimli serbestlikten yararlanır. Bu nedenle kapalı ceza infaz kurumlarında bulunan kişiler denetimli serbestlikten faydalanamaz. Ayrıca koşullu salıverilmesine 1 yıl süre kalan kişiler denetimli serbestlikle serbest bırakılırlar. Buna ek olarak tutuklu kişilerin denetimli serbestlikten yararlanması mümkün değildir. Çünkü kanun koyucu bu infaz yönteminin hükümlülere uygulanacağını belirtmiştir. Dolayısıyla tutuklu kişilerin denetimli serbestlikle tahliye olması mümkün değildir.
Koşullu Salıverme Nedir?
Koşullu salıverme, cezasının yarısını ceza infaz kurumunda çeken iyi halli hükümlülere uygulanan ceza infaz yöntemidir. Ceza infaz yöntemi olması nedeni ile cezanın infazı koşullu salıvermede infaz sona ermemektedir. Söz konusu ceza infaz yönteminde cezanın sonuna kadar serbest kalmaktadır. Koşullu salıverme kararını infaz hakimliği verecektir. Ancak koşullu salıverilen hükümlü kalan infaz süresinde kasıtlı bir suç işler veya yükümlülüklere uymazsa koşullu salıverme kararı geri alınacaktır. Bahse konu koşullu salıverme süresi bazı suçlarda 2/3 veya bazı suçlarda ise 3/4 olarak uygulanmaktadır.
Koşullu Salıverme ve Denetimli Serbestlik Arasındaki Fark Nedir?
Koşullu salıverme ile denetimli serbestliğin temel farkı uygulanan süredir. Denetimli serbestliğin süresi tüm suçlar için 1 yıldır. Fakat koşullu salıverme süresi oransal bir süre olduğundan cezanın miktarına göre değişmektedir. Koşullu salıverme kararını İnfaz Hakimliği vermektedir. Diğer taraftan denetimli serbestlikle tahliye kararını ceza infaz kurumu idare ve gözlem kurulu vermektedir. Denetimli serbestlikle tahliye koşullu salıvermeden önceki infaz aşamasıdır. Buna karşılık koşullu salıverme cezanın infazının son aşamasıdır.
İnfaz hukuku ile ilgili sorularınız ve işlemleriniz aşağıdaki bölümden Uzman Avukatımız ile online avukat görüşmesi yapabilirsiniz.
Yorumlar