Gelir vergisi, belli bir kazanç elde eden hemen hemen her birey ve kurumun ödemekle yükümlü olduğu bir kalemdir. Bu vergi işletmeler için sabit gider kalemleri arasında yer alır. İşletme faaliyetlerinin sorunsuz devam etmesi, vergi ödemelerinin düzenli yapılmasına bağlıdır. Beyan ve ödemelerin zamanında yapılmaması çeşitli yaptırımlara sebep olabilir.
Vergi Geliri Ne Demek?
Kamu hizmetinin sürdürülebilirliği için belli bir maddi kaynak gerekir. Bu kaynaklar, büyük ölçüde vergilerden oluşur. Bu sebepten ötürü, ülkede yaşayan ve kazanç elde eden herkes çeşitli derecelerde vergi yükümlülüğüne sahiptir. Doğrudan kazanç üzerinden belirlenen ödemeler ise gelir vergisi olarak adlandırılır.
Ülke bütçesinin önemli bir kısmı vergilerden oluşur. Söz konusu ödemeler, farklı faaliyetlere ve kazançlara göre organize edilir. Örneğin; motorlu taşıt edinmek için ödenmesi gereken vergilerle ticari kazanç kalemleri farklılık gösterir. Ticari faaliyetler, iş gücü karşılığı maaş ve sahip olunan mülk gibi kaynaklar üzerinden elde edilen kazançlar gelir vergisine tabiidir.
Gelirin Unsurları Nelerdir?
Gelirin unsurlarını belirtmeden önce bu kavramı tanımlamak faydalı olur. Bir kişiye veya gruba düzenli olarak, belli kaynaklardan gelen para gelir olarak adlandırılır. Şirketiniz üzerinden elde ettiğiniz kâr, gelir kapsamındadır. Gelir unsurları, GVK (Gelir Vergisi Kanunu)’nda şu şekilde özetlenir:
Ticari kazançlar
Zirai kazançlar
Ücretler
Serbest meslek kazançları
Gayrimenkul sermaye iratları
Menkul sermaye iratları
Diğer kazanç ve iratlar.
2019 yılı rakamlarına göre, beyana dayalı gelir vergisinin bütçede %13’lük bir payı vardır. Bu durum, gelir vergisini önemli bütçe kaynaklarından biri hâline getirir. Kayıtlı olarak gelir elde eden herkes bahsi geçen vergiyi ödemekle mükelleftir. Bu sebepten ötürü, vergi ödemeleri kazançla eş zamanlı olarak planlanmalıdır.
Gelir Vergisi Mükellefleri Kimlerdir, Kimler Gelir Vergisi Öder?
Vergi yükümlülüğüne kimlerin sahip olduğu “Gelir Vergisi Kanunu 4.Madde”de açık bir biçimde belirtilmiştir. Söz konusu madde, vergi yükümlülerini şu şekilde tanımlar: İkametgahı Türkiye'de bulunanlar; 2. Bir takvim yılı içinde Türkiye'de devamlı olarak altı aydan fazla oturanlar, resmi daire ve müesseselere veya merkezi Türkiye'de bulunan teşekkül ve teşebbüslere bağlı olup adı geçen daire, müessese,teşekkül ve teşebbüslerin işleri dolayısiyle yabancı memleketlerde oturan Türk vatandaşlarıdır.
Türkiye’de yaşayıp herhangi bir kazanç kaynağı olan herkes gelir vergisi ödeme yükümlülüğüne sahiptir. Yurt dışında yaşayıp Türkiye’de gelir elde eden kişi ve kurumlar da bahsedilen vergiye tabiidir. Bu kişiler dar mükellef olarak adlandırılır. Türkiye’de faaliyet gösteren yabancı şirketler kategoride yer alır.
Kısaca özetlemek gerekirse gelir vergisinin tam mükellefleri; "İkamet adresi Türkiye'de olanlar", "Bir yıl içerisinde devamlı olarak Türkiye'de 6 ay geçirenler" ve "Türkiye'de merkezi bulunan ama yurt dışında faaliyet gösteren Türk vatandaşları" şeklinde sıralanır.
Serbest Meslek Sahipleri Gelir Vergisi Öder mi?
Serbest meslek sahipleri, gelir vergisi mükellefiyetine sahiptir. Beyanname yükümlülüğü, herhangi bir kazanç olmadığında dahi geçerlidir. “213 Sayılı Vergi Usul Kanunu”, serbest meslek sahiplerini defter tutmakla mükellef kılar. Kazanç olmaması durumunda beyan yapmak yeterli olur. Ödenmesi gereken tutar ise yıllık gelire göre değişiklik gösterir.
Gelir Vergisi Neye Göre Kesilir?
Gelir vergisi, kâr üzerinden hesaplama yapılan bir vergi çeşididir. Başka bir ifadeyle, ödenmesi gereken vergi miktarı esnektir ve doğrudan kazanca göre belirlenir. Söz konusu ödemelerde yıllık kâr oranı baz alınır. Vergilendirme işlemi, hesaplanan kazanca göre yapılır. Beyanname düzenlenmesi ve taksitlendirme gibi işlemler bu hususa göre belirlenir.
Mükellefiyet türü, gelir vergisinin belirlenmesinde önemli bir konudur. Ticari işletmelerle kira geliri elde edenler arasında vergilendirme bakımından farklılık olabilir. Bazı durumlarda, devlet teşvikleri kapsamında vergi indirimleri yapılır. Bu kapsamda söz konusu vergiler, yıllık düzenlemelere ve mükellefin durumuna göre belirlenir.
2023 Gelir Vergisi Dilimleri Ne Kadardır?
Gelir vergisi dilimleri, ödeme tutarlarının ve beyan prosedürlerinin belirlenmesinde önemli bir unsurdur. Gelir vergisi hesaplama işlemleri kazançlar üzerinden belirlenen dilimlerle yapılır. Söz konusu parametreler, kazancınıza göre ödemeniz gereken yüzdelik dilimi gösterir. Yapmakla yükümlü olduğunuz ödemeler, bir yıl içinde elde ettiğiniz kazanca göre değişir. Kazanç türünüz de içinde bulunduğunuz dilime etki edebilir.
Gelir Vergisi Nasıl Hesaplanır?
Gelir vergisi, kazanç miktarına göre değişiklik gösteren oranlara sahiptir. 2023 yılı için ücret dışı gelirlerin vergilendirme oranları yukarıda yer almaktadır. Bu oranlara göre hesaplama şöyle yapılır.
Vergiye konu olan gelir 10.000 TL ise, tahakkuk eden vergi (10.000 x %15) miktarı 1.500 TL olacaktır.
Vergiye konu olan gelir 80.000 TL ise, 70 bin için (70.000 x %15) 10.500 ve kalan 10.000 TL için (10.000 x %20) yani 2.000 TL olacaktır. Ödenecek olan toplam gelir vergisi miktarı ise 12.000 TL olacaktır.
Vergiye konu olan gelir 200.000 TL ise, 150.000 TL’lik kısmı için 26.500 TL ve kalan kısmı için ise (50.000 x %27) yani 13.500 TL olacaktır. Ödenecek olan toplam gelir vergisi miktarı ise 40.000 TL olacaktır.
Gelir Vergisi Beyannamesi Nedir?
Vergi tarhının gerçekleşmesi, beyanname ile mümkündür. Gelir vergisinde beyannameler yıllık olarak düzenlenir. Söz konusu belgeler, senelik bazda kazancın beyanını gösterir. Yapmanız gereken ödeme ise beyannamenizdeki bilgiler baz alınarak yapılır. Beyan ettiğiniz yıllık kazanç, vergi diliminizi belirler. Bu sayede, gelirinize göre ödemeniz gereken miktar ortaya çıkar.
Herhangi bir gelir kaynağı olan herkes beyanname düzenlemekle mükelleftir. Bu yükümlülük, aktif kazanç olmayan durumlarda da zorunluluktur. Teşvik amacıyla düzenlenen indirim ve muafiyetlerden yararlanmak için de beyanname düzenlemek gerekir. Bahsi geçen belgeler, yıllık olarak verilmelidir. Bir muhasebeci veya mali müşavir ile anlaşarak şirket beyanınızın düzenli olarak yapılmasını sağlayabilirsiniz.
Gelir Vergisi Beyannamesi Nerede Bulunur?
Vergi beyanınızı internet bağlantısına sahip bir cihazdan kolaylıkla yapabilirsiniz. Bu beyani gerçekleştirmek için vergi dairesine gelme zorunluluğunuz yoktur Gelir vergisi beyannamesi GİB (Gelir İdaresi Başkanlığı) web sitesinden kolaylıkla bulunabilir. Bu sayfada yer alan E- Beyanname doldurarak yükümlülüğünüzü gerçekleştirebilirsiniz. Dilerseniz, beyannameyi doldurmak için mali müşavirinizi de yetkilendirebilirsiniz.
E-Beyanname hizmeti hazır beyan servisi üzerinden verilir. Bu servise E-devlet üzerinden de erişmek mümkündür. E-devlet’e giriş yaparak GİB uygulaması üzerinden “Hazır Beyan Sisteminden Beyanname Düzenleme” opsiyonunu seçebilirsiniz. Bu opsiyona tıkladığınızda yönlendirildiğiniz sayfa üzerinden beyannamenizi doldurabilirsiniz. E-devlet sisteminde daha önce vermiş olduğunuz beyannameler de görülebilir.
Gelir Vergisi Beyannamesi Ne Zaman Verilir?
Ticari faaliyetlerde sorun yaşamamak için gelir vergisi beyanname verme süresine dikkat etmek gerekir. Beyannameler her yıl Mart ayında düzenlenir. Yıllık gelirinizi, yıl sonunu takiben ilk Mart ayının 25’inci gününe kadar beyan edebilirsiniz. Ödeme planı, beyanname ile belirlenir. Vergi beyanınızı son tarihte yapmamanız hâlinde ceza ödemeniz gerekebilir.
Gelir vergisi için beyanname süreleri, bazı özel durumlarda değişiklik gösterir. Örneğin, yalnızca basit usulde tespiti yapılan kazançlar için beyanname Şubat ayında verilmelidir. Özel beyan zamanı tayin edilen durumlarda bildirinin daha kısa bir süre içinde verilmesi gerekir. Böyle durumlarda, taahhüt işlemi kazancın elde edilmesini takiben 15 gün içinde yapılır.
Gelir Vergisi Nasıl Çıkar?
Yıllık gelir vergisi, kazanca göre belirlenir. Ödenmesi gereken tutar, yıllık gelirin vergi dilimiyle çarpılmasıyla elde edilir. Örneğin; yıllık kazancınız 50.000 TL ise şirket gelir vergisi %15 civarındadır. Böyle bir durumda ödemeniz gereken vergi 7.500 TL olarak tespit edilir. Net rakam, indirimler dâhil edildikten sonra ortaya çıkar. Gelir vergisi sorgulama işlemini E-devlet’ten ve İnteraktiv Vergi Dairesi üzerinden yapabilirsiniz. Sorgulama işlemi, beyanname verildikten sonra yapılabilir.
Gelir Vergisi Nereye Ödenir?
Vergi daireleri, gelir vergisi ödemelerini kabul eder. Bu ödemeler, yükümlünün ikametinin bulunduğu il veya ilçedeki vergi dairesinden yapılabilir. Borcunuzu ödemek için yanınıza kimliğinizi alarak vergi dairesine gitmeniz yeterlidir. Vaktiniz kısıtlıysa ödemelerinizi İnteraktif Vergi Dairesi üzerinden de yapabilirsiniz. Online portala E-devlet şifreniz ile giriş yaptıktan sonra borçlarınızı ödeyebilirsiniz.
Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yetkilendirilen bankalar üzerinden de vergi ödemesi yapmak mümkündür. Kamu ve özel banka statüsünde olan birçok kurum bu konuda yetkilidir. Söz konusu bankalar, ATM’lerden vergi ödeme olanağı sağlar. İnternet ve mobil bankacılık uygulamalarında da gelir vergisi borcu ödeme olanağı bulunur. Bu kanalları kullanarak, internet bağlantısına sahip olduğunuz herhangi bir yerde ödeme işlemi yapabilirsiniz.
Gelir Vergisi Taksitle Ödenebilir mi?
Gelir vergisi yıllık ödemeleri belli bir planla yapılır. Toplam borç, taksitler hâlinde ödenebilir. Her taksit için belirtilen bir son ödeme tarihi vardır. Taksitlendirme, beyandan sonra ve borç tutarına dikkat edilerek başlar. Vergi ödemesi, gelirle orantılı ve uygun bir miktarda belirlenir. Bu sebepten ötürü, ödemeler genellikle 2 veya 3 taksit olarak planlanır.
Gelir vergisi taksitleri, son ödeme tarihlerine kadar taksitsiz olarak ödenebilir. Ödenmeyen taksitler için ise aylık faiz söz konusudur. Taksit sayıları ise yıllara göre değişiklik gösterir. Örnek olarak; 2023 yılında yapılan düzenlemeyle gelir vergisinin 3 taksitte ödenmesi kararlaştırılmıştır.