Tam ve Dar mükellefiyet olmak üzere iki türlü mükellefiyet vardır.
Türkiye’de yerleşmiş olanlar ile yurt dışında görevli T.C. Vatandaşları tam mükellefiyete tabidir.
Tam Mükellefiyet
Bir takvim yılı içinde Türkiye içinden ve dışından elde ettikleri gelirlerin tamamı üzerinden gelir vergisine tabi tutulan kişilerdir. Bu kişilerin yurt dışında elde ettikleri kazançlara ilişkin bulundukları ülkede gelir vergisi ödemiş olmaları durumlarını değiştirmez.
Çifte vergilendirmeyi önlemek için yabancı ülkede ödenen gelir vergisi veya benzeri vergilerin Türkiye'de hesaplanan vergiden düşülmesi esası kabul edilmiştir.
Türkiye'de Yerleşmiş Kişiler;
İkametgâha Bağlı Yerleşme; İkametgâh bir kişinin yerleşmek niyetiyle oturduğu yerdir. İkametgâhı Türkiye'de olanlar tam mükellef sayılmaktadırlar.
Oturma Süresine Bağlı Yerleşme; Bir takvim yılında Türkiye’de devamlı olarak altı aydan fazla oturanlar, Türkiye'de yerleşmiş sayılırlar ve tam mükellef kabul edilirler.
İstisnaları
Belli ve geçici görev veya iş için Türkiye’ye gelen iş, ilim ve fen adamları, uzmanlar,
Öğrenim, tedavi, dinlenme veya seyahat amacı ile gelenler,
Tutuklu, hükümlü, hastalık gibi elde olmayan sebepler istisnadır.
İkametgahı Türkiye’de olanlar ile bir takvim yılında 6 aydan fazla Türkiye’de bulunanlar kural olarak Türkiye’de yerleşmiş sayılmaktadırlar. Eğitim, sağlık, seyahat, tutukluluk, spor gibi nedenlerle kalanlar bu kuralın dışında tutulmuş olup, bunlar dar mükellefiyete tabidirler.
Dar Mükellefiyet:
Altı aydan az oturmakla birlikte Türkiye'den gelir elde etmiş olanlar dar mükellef sayılırlar. Bu kişiler sadece Türkiye'de elde ettikleri kazanç ve iratları üzerinden gelir vergisine tabi olurlar. Türkiye dışında elde ettiklerinden dolayı Türkiye'de gelir vergisine tabi tutulmazlar.
Yukarıda yapılan açıklamalardan da anlaşılacağı üzere; ikametgahı Türkiye’de bulunmayanlar ile bir takvim yılı içinde devamlı olarak altı aydan fazla Türkiye’de oturmayanlar dar mükellefiyet kapsamına girmektedir.
Ayrıca, altı aydan fazla otursalar bile; iş, ilim ve fen adamları, uzmanlar, memurlar, basın ve yayın muhabirleri vb. kişiler ile tahsil, tedavi, istirahat, seyahat amacıyla gelenler, tutukluluk, hükümlülük veya hastalık gibi elde olmayan nedenlerle Türkiye’de alıkonulmuş veya kalmış olan yabancılar, Türkiye’de yerleşmiş sayılmamaktadırlar.
Tam mükellefiyete tabi olanlar; Türkiye içi ve Türkiye dışı tüm gelirleri dolayısıyla Gelir Vergisi Kanununa tabidirler.
Dar mükellefiyete tabi olanlar ise; yalnızca Türkiye’de elde ettikleri gelirler dolayısıyla Gelir Vergisi Kanununa tabi tutulmuşlardır.
Diplomat Muaflığı
Yabancı devletlerin Türkiye’deki elçi, maslahatgüzar ve konsolosları (fahri konsoloslar hariç) ile elçilik ve konsolosluklara mensup olan ve o ülkenin uyrukluğunda bulunan memurları, Türkiye’de resmi bir göreve memur edilenler, bu sıfatlarından dolayı ve karşılıklı olmak koşuluyla gelir vergisinden muaf tutulmuşlardır.
İlk Defa Faaliyete Başlayanlarla İlgili İstisna:
Ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle adlarına ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis olunan ve mükellefiyet başlangıç tarihi itibarıyla yirmi dokuz yaşını doldurmamış tam mükellef gerçek kişilerin,
Faaliyete başladıkları takvim yılından itibaren üç vergilendirme dönemi boyunca elde ettikleri bu kazançlarının belli bir yasal tutara kadar olan kısmı, belirli şartlar çerçevesinde gelir vergisinden istisna tutulmuştur.
Gelir Vergisinde Mükellefiyet Şekilleri ve Vergi Hukuku konuları ile ilgili uzman vergi hukuku avukatı ile görüşmek için aşağıdaki bölümden online avukat görüşme randevusu oluşturabilirsiniz.
Comments