Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) Nedir?
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı, kısaca HAGB, ceza yargılamasında çok sık karşılaşılan bir karar. Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü 2020 yılı verilerine göre her 4 mahkûmiyet kararından 1’i HAGB kararı olarak verilmiş. Toplumumuzda bir şekilde HAGB’yi duymayan kalmamıştır demek pek de yanlış olmaz. Peki HAGB nedir?
HAGB, Türk Ceza Kanunu’nun 231. maddesinde düzenlenmiştir. Sanığa yüklenen suçtan dolayı yapılan yargılama sonunda hükmolunan ceza, iki yıl veya daha az süreli hapis veya adlî para cezası ise mahkemece, HAGB’ye karar verebilir. HAGB de bir mahkeme kararı olup teknik olarak belirli şartların varlığı halinde sonuç doğurmamaktadır. HAGB ile aslında sanık hakkında bir cezaya karar verilmekle birlikte, kanundaki şartların varlığı halinde hükmün açıklanması ertelenmektedir.
Mahkemenin HAGB kararı verebilmesi için
Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkûm olmamış bulunması,
Mahkemece, sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışları göz önünde bulundurularak yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaate varılması,
Suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın, aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi,
ve sanığın kabul HAGB kararını kabul etmesi
gerekir. Sanığın HAGB kararını kabul etmemesi durumunda HAGB kararı verilemez.
Hakkında HAGB kararına karşı ne yapılabilir, itiraz edilebilir mi?
HAGB Kararına İtiraz
HAGB kararı da en nihayetinde bir karardır ve kişi beraat etmiş değildir. Bu nedenle sanık bu karardan memnun olmayabilir. Nitekim HAGB kararında, sanık, beş yıl süreyle denetim süresine tâbi tutulur. Denetim süresi içinde, kişi hakkında kasıtlı bir suç nedeniyle bir daha kararı verilmez. Yine Türk Ceza Kanunu’nun 231. Maddesine göre HAGB kararına itiraz edilebilir. İtiraz kararı veren mahkemeye yapılır. İtiraz dilekçesini sonrasında kararı veren mahkeme itirazı önce kendisi değerlendirir ve itiraz üzerine yapacağı inceleme ile kendi verdiği kararı düzeltebilir.
Mahkeme kararına yapılan itirazı yerinde görmezse itiraz dilekçesini itirazı incelemeye yetkili mahkemeye gönderir. Asliye Ceza Mahkemesi, kendisinin verdiği HAGB kararına yapılan itiraz sonucunda, itirazı yerinde görmezse itiraz inceleme yetkisi Ağır Ceza Mahkemesi’ndedir.
Ağır Ceza Mahkemesi, kendisinin verdiği HAGB kararına yapılan itiraz sonucunda, itirazı yerinde görmezse itirazı incelemeye yetkili mahkeme, HAGB kararını veren mahkemeyi sıra numarası olarak izleyen Ağır Ceza Mahkemesi’dir.
HABG kararına karşı yapılan itiraz sürecini etkin bir kanun yolu olarak değerlendirmek mümkün değildir. Nitekim Anayasa Mahkemesi de söz konusu itiraz sürecine dair iptal kararı vermiştir.
AYM’nin HAGB Kararı (HAGB’ye Karşı İtiraz Artık Yok)
23.09.2022 tarihli ve 31962 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 20.07.2022 tarihli ve E. 2021/121, K. 2022/88 sayılı Anayasa Mahkemesi Kararı ile HAGB’ye itirazı düzenleyen fıkrayı iptal etti. Ayrıca AYM, kararın yayımlanma tarihinden itibaren 9 ay sonra yürürlüğe girmesine karar verdi. Başka bir ifade ile 9 ay sonra geçerli olmak üzere HAGB itirazı kaldırıldı, ilgili tarihten sonra HAGB’ye itiraz edilemeyecek.
AYM, HAGB kararlarına karşı yapılan itirazlara istinaden söz konusu kurumun ülkemizde uygulanmaya başlandığı ilk yıllardan bugüne kadar verilmiş olan çeşitli Yargıtay kararlarına değinmiştir. Bu yöndeki farklı içtihatlar şu şekildedir:
Yargıtay’ın kuralın ilk uygulanmaya başlandığı zamanlardaki uygulaması, itirazı incelemeye yetkili merciin sadece HAGB’nin şekli şartlarının oluşup oluşmadığını denetlemesi gerektiği yönündedir.
Daha sonrasında Yargıtay, içtihat değişikliğine giderek şekli şartlara ilaveten maddi yönden de inceleme yapılması gerektiğine hükmetmiştir.
Buna rağmen bazı Yargıtay daireleri hala eski görüşü sürdürerek itiraz merciin sadece şekli inceleme yapması gerektiğine de karar vermiştir.
Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun daha yeni tarihli kararlarında ise itiraz merciin hem şekli hem de maddi yönden inceleme yapması gerektiği yönündedir.
Bu açıklamaları yapan AYM, HAGB kararına karşı yapılacak itirazlarda incelemenin kapsamını belirleyen yerleşik bir uygulamanın olmadığına kanaat getirmiştir.
AYM, HAGB kararlarının mahkumiyet kararlarının yaklaşık dörtte birini oluşturduğunu ve itiraz yolunun kapsamın konusunda Yargıtay daireleri arasında uygulama farkları olduğunu vurgulamış, itiraz yoluna başvuran bireylerin iddia ve delillerinin dikkate alınmasında ve çatışan menfaatlerin dengelenmesinde HAGB kararlarına karşı itiraz usulünün belirli ve etkili bir denetim yolu olmadığına karar vererek ilgili fırkayı iptal etmiştir. Özetle, HAGB itiraz artık yok.
O halde istinaf kanun yoluna başvurulabilecek mi? İşte bu husus, belirsizliğini koruyor. 9 ay sonra iptal kararı yürürlüğe girdiğinde HAGB’ye itiraz edilemeyeceği gibi teknik olarak istinaf kanun yoluna da başvurmak mümkün olmayacak. Ancak bu zaman zarfında Türkiye Büyük Millet Meclisi yeni bir düzenleme yapabilir. Bu durumda, yapılacak yeni düzenlemeye göre itiraz veya istinafa gidilebilir.
Sonuç
Sonuç olarak AYM, HAGB’ye itirazı düzenleyen fıkrayı iptal etti ve bu karar 9 ay sonra yürürlüğe girecek. Bu zaman zarfında Türkiye Büyük Millet Meclisi yeni bir düzenleme yapması oldukça önemli. İlgili tarihten sonra HAGB’ye itiraz edilemeyecek ve hukuk tekniği olarak istinaf kanun yoluna gidilebilmesi de mümkün değil.
Ceza Hukuku hakkında "HAGB Nedir" ve benzeri konulardaki içeriklere ulaşmak ve Ceza Hukuku Avukatı ile online görüşme ayarlamak için aşağıdaki linke tıklayabilirsiniz!
Comments