İhbar tazminatı, belirsiz süreli iş sözleşmesinde ihbar süresine uymayan tarafın ödemek zorunda olduğu tazminattır. İş Kanunu md. 17, ihbar süresi ve tazminatına ilişkin hükümler düzenlemektedir. İhbar tazminatı nasıl alınır sorusu birçok kişi tarafından merak edilen bir sorudur. Bu yazımızda sizlere ihbar tazminatı hangi durumlarda alınır konusunu tüm detayları ile anlatacağız.
İhbar Tazminatı Nedir?
İhbar tazminatı, İş Kanunu md. 17/4'e göre belirsiz süreli iş sözleşmesinin feshinden önce ihbar sürelerine uymayan tarafın iş sözleşmesinin diğer tarafına ödemek zorunda olduğu tazminattır. Söz konusu hükme göre iş sözleşmesinin her iki tarafı olan işçi ve işveren ihbar tazminat ödemek zorunda kalabilir. Dolayısıyla işçinin işverene ihbar tazminatı ödemesi söz konusu olabilmektedir.
Belirsiz süreli iş sözleşmesini sona erdirecek olan taraf İş Kanunu md. 17/1 uyarınca diğer tarafa fesihten önce bildirimde bulunması gerekmektedir. İş Kanunu md. 17/2'ye göre ihbar süreleri işçilerin kıdemlerine göre değişmektedir. Kanunda belirtilen süreler asgari sürelerdir. Ancak taraflar söz konusu süreleri sözleşme ile artırabilirler.
İhbar Tazminatını Kimler Alabilir?
İş sözleşmesinin her iki tarafının yani işçi veya işverenin ihbar tazminatı alabilmesi mümkündür. Bu durumda işçi veya işveren fesih bildirim süresi uymadığı takdirde ihbar tazminatı ödemek zorunda kalacaktır. Ancak sözleşmenin belirsiz süreli olması gerekmektedir. Çünkü belirli süreli sözleşmede sözleşmenin bitişi tarihi bilinmektedir. Fakat belirsiz süreli sözleşmenin ne zaman biteceği bilinmediğinden kanun koyucu ihbar sürelerini ve ihbar tazminatını öngörmüştür. Böylelikle işçi ve işveren beklenmeyen fesihler öncesi bilgilendirilmiş olmaktadır.
İhbar Tazminatı Almanın Şartları
İhbar tazminatı almanın şartları İş Kanunu'nda düzenlenmiştir. Bu alt başlık altında İhbar tazminatı hangi durumlarda alınır sorusuna cevap olarak ihbar tazminatı almanın şartları inceleyeceğiz. İhbar tazminatı almanın şartları aşağıdaki gibidir;
İş sözleşmesinin belirsiz süreli olması gerekmektedir. Dolayısıyla belirli süreli iş sözleşmesi için ihbar tazminatı söz konusu olamayacaktır.
İş Kanunu md.17/2'de yer alan ihbar sürelerine uyulmamış olması gerekmektedir. Ancak ihbar sürelerine uyularak yapılan fesih için ihbar tazminatı hakkı olmayacaktır.
İş sözleşmesi haklı bir nedenle sona ermiş olmamalıdır. İş Kanunun md.24 'e göre işçi Haklı nedenle iş sözleşmesinin derhal feshedebilir. Bu durumda işçinin ihbar tazminatı ödeme borcu bulunmamaktadır. Aynı şekilde işveren de İş Kanunu md.25 uyarınca haklı nedenle iş sözleşmesini feshedebilir. Bu durumda işverenin işçiye ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğü yoktur.
Fesih ihbarı usule aykırı olmalıdır (İş Kanunu md. 19). Buna göre göre işveren fesih sebebini açık ve kesin olarak belirtmelidir.
İşverenin İşçiye İhbar Tazminatı Ödemesi
İş Kanunu md. 17'ye göre işveren ihbar sürelerine uymadan sözleşmeyi feshetmesi durumunda işçiye ihbar tazminatı ödemelidir. Aynı kanun md. 17/2 ihbar sürelerini düzenlemiştir. Buna göre ihbar süreleri şu şekildedir;
a) Altı aydan az kıdemli işçi için iki hafta
b) Altı aydan bir buçuk yıla kadar kıdemli işçi için dört hafta,
c) Birbuçuk yıldan üç yıla kadar kıdemli işçi için altı hafta,
d) Üç yıldan fazla kıdemli işçi için, sekiz haftadır.
İşveren ihbar süresine ilişkin ücreti peşin ödeyerek iş sözleşmesini feshedebilir. İşçi ihbar tazminatı alacağının doğrudan mahkemeden talep edemez. Ayrıca ihbar tazminatı işçilik alacağı olduğundan öncelikle işverenle arabuluculuk görüşmesi gerçekleştirmesi gerekmektedir. Bununla beraber Yargıtay ihbar tazminatının Borçlar Kanunun madde 125'e göre 10 yıllık zaman aşımına tabi olduğuna hükmetmiştir (Yargıtay 22. Hukuk Dairesi 2014/22649 E. , 2014/34688 K.). İşçi 10 yıllık süre içerisinde ihbar tazminatını talep ederse işveren ödemek zorundadır. Ayrıca haklı nedenle olsa bile kendi isteği ile işten ayrılan işçi ihbar tazminatı hakkını elde edemez.
İşçinin İşverene İhbar Tazminatı Ödemesi
İhbar tazminatı sadece işçinin hak kazandığı bir alacak değildir. Aynı zamanda işveren de ihbar tazminatına hak kazanabilir. Ancak işçi ihbar tazminatını peşin ödeyerek iş sözleşmesini feshedemez. İşçi İş Kanunu md.17'de belirtilen ihbar sürelerine uymadan iş sözleşmesini feshederse işverene ihbar tazminatı ödemek zorundadır. Dolayısıyla işçinin ihbar tazminatı ödemesi mümkün olabilmektedir.
İhbar tazminatı nasıl alınır?
İşçinin ihbar tazminatı alabilmesi için iş sözleşmesinin feshedilmesi gerekmektedir. Bu nedenle iş sözleşmesinin halen devam ettiği durumlarda ihbar tazminatı almak mümkün değildir. İhbar tazminatı alınabilmesi için işveren veya işçi ihbar sürelerine uymamış olmalıdır.
İşverenin veya işçinin ihbar tazminatını alamadığı durumlarda doğrudan mahkemeye başvurması mümkün değildir. Zira ihbar tazminatı işçilik alacağı olduğu için arabuluculuk görüşmelerinin yapılması dava şartıdır. Arabuluculuk görüşmeleri sırasında bir anlaşma yapılamazsa, işçi veya işverenin ihbar tazminatı ile ilgili İş Mahkemelerine başvuru hakkı bulunmaktadır.
İşçinin emeklilik, askerlik, evlilik gibi sebeplerle iş sözleşmesini feshetmesi durumunda ihbar tazminatı talep hakkı yoktur. İhbar tazminatının hesaplanmasında İş Kanunu md.32'ye ek olarak işçiye ödenen para ve para ile ölçülebilen menfaatlerin de dikkate alınması gerekir.
Bu makalemizde ihbar tazminatı hangi durumlarda alınır sorusuna cevap verdik. İhbar tazminatı ve işçilik alacakları ile ilgili işlemlerde başarılı sonuçlar için iş ve sosyal güvenlik hukuku alanından detaylı bilgi ve tecrübeye sahip olmak gerekmektedir. Konu ile ilgili uzman iş hukuku avukatı ile görüşmek için aşağıdaki bölümden online görüşme randevusu oluşturabilirsiniz.
"Evlilik Nedeniyle İşten Ayrılma 2022" yazımızı okumayı unutmayın!