Yeni olan ve sanayiye uygulanabilen buluşun kullanımı için sahibine belirli süre ile tanınan tekel hakkıdır. Faydalı modeller buluşun yeni ve sanayiye uygulanabilir olması yönüyle patente benzemekle birlikte buluş basamağını aşma şartı aranmaması sebebiyle patentten ayrılır.
Buluşun Faydalı Model Hakkının Korunmasından Yararlanabilmesi İçin Taşıması Gereken Kriterler Nelerdir?
1-Yenilik
2-Sanayiye uygulanabilir olma
Ülkemizde faydalı modelleri de kapsayan Sınai Mülkiyet Hakları 6769 Sınai Mülkiyet Kanunu ile düzenlenmektedir. Faydalı model belgesi verme hakkına Türk Patent Ve Marka Kurumu sahiptir. Türk Patent ve Marka Kurumu, yapılan başvuruları 6769 Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 90. maddesinde belirtilen kriterlere göre değerlendirmektedir.
Faydalı Model ve Patent Arasındaki Farklar Nelerdir?
Faydalı model için araştırma raporu düzenlenirken, patent için araştırma ve inceleme raporu düzenlenir.
Faydalı modellerde yenilik, sanayiye uygulanabilirlik şartları aranırken, patentler için yenilik, sanayiye uygulanabilirlik ve buluş basamağı şartları şartı aranır.
Faydalı modeller başvuru tarihinden itibaren 10 yıl süreyle korunurken, patentler başvuru tarihi itibariyle 20 yıl korunur.
Türk Patent ve Marka Kurumu Tarafından Yapılan Faydalı Model Başvuruları Nasıl Değerlendirilir?
Türk Patent Ve Marka Kurumu Faydalı model başvurusunu şekli şartlara uygunluk bakımından inceler. Şekli inceleme aşamasında belgelerde eksiklik olması halinde eksiklerin tamamlanması için başvuru sahibine bildirim yapılır ve bildirim tarihinden itibaren 2 ay ek süre verilir. Eksiklik giderilmez veya giderilir kurum tarafından kabul edilmezse başvuru reddedilir. Eksiklik görülmez veya görülen eksiklikler giderilirse başvuru sahibine şekil şartlarının uygun olduğu ve bildirim tarihinden itibaren iki ay içinde ücretini ödeyerek başvuru talebinde bulunması gerektiği yönünde bildirim yapılır. Başvuru yayımı, başvuru tarihinden itibaren 18 ay geçtikten sonra yapılır. Erken yayım talep ederek başvurunun erken yayımlanması sağlanabilir. Araştırma raporu hazırsa başvuru ile birlikte yayımlanır hazır değilse başvuru yayımından sonra ayrı olarak yayımlanır. Yayımdan itibaren üç ay içerisinde başvuru sahibi yazılı olarak itiraz edebilir. Başvuru konusu faydalı model verilemeyecek konu veya buluşlardan ise ya da tarifname ve istemler yeterince açık değilse araştırma raporu düzenlenmez. Araştırma raporu değerlendirilir, değerlendirme sonucunda faydalı model verilmesine karar verilirse bu karar başvuru sahibine bildirilir ve faydalı modelle birlikte bültende yayınlanır. Faydalı modelin verilmesine ilişkin yayımdan sonra talep edilmesi ve belge düzenleme ücretinin ödenmesi halinde faydalı model belgesi düzenlenerek başvuru sahibine verilir. Faydalı model verildikten sonra Sınai Mülkiyet Kanunu’nda 99. Maddesinde yer alan itiraz usulü işletilemez, sadece mahkemeden faydalı modelin hükümsüzlüğü talep edilebilir.
Hükümsüzlük Davası Nedir?
Tescil edilmiş bir faydalı modelin, gerekli koşullara sahip olmaması nedeniyle dava yoluyla iptali ve böylece önceden elde edilmiş faydalı model hakkının son bulmasıdır.
Sınai Mülkiyet Kanunu m. 144’te hükümsüzlük halleri şu şekilde düzenlenmiştir:
Faydalı modelin konusunun koruma şartlarını taşımaması,
Buluşun yeterince açıklanmamış olması
Faydalı model konusunun, başvurunun ilk halinin kapsamını aşması,
Faydalı model sahibinin faydalı model isteme hakkına sahip olmadığı ispatlanması
Hükümsüzlük davasını davacılar, menfaati olanlar, Cumhuriyet Savcıları, ilgili kamu kurum kuruluşları talep edebilir. Hükümsüzlük davası belgenin koruma süresince veya hakkın sona ermesinden itibaren beş yıl içerisinde açılabilir.
Faydalı Model Hakkına Tecavüz Sayılan Haller Nelerdir?
Sınai Mülkiyet Kanunun 141. Maddesinde patent hakkına ve faydalı model hakkına tecavüz halleri düzenlenmiştir. Bu tecavüz halleri şu şekildedir;
Faydalı model sahibinin izni olmaksızın buluş konusu ürünü taklit etmek.
Taklit ürünleri satmak, dağıtmak veya başka bir şekilde ticaret alanına çıkarmak ya da bu amaçlar için ithal etmek.
Faydalı model hakkını gasp etmek.
Faydalı model sahibi tarafından sözleşmeye dayalı lisans veya zorunlu lisans yoluyla verilmiş hakları izinsiz genişletmek veya bu hakları üçüncü kişilere devretmek.
Faydalı Model Hakkına Tecavüz Halinde Hak Sahibi Neler Talep Edebilir?
Sınai Mülkiyet Kanunu 149. Maddesinde düzenlenmiştir. Bu talepler şu şekilde sıralanabilir;
Söz konusu fiilin tecavüz olup olmadığının tespitini,
Muhtemel tecavüzün önlenmesini,
Tecavüz fillerinin durdurulmasını,
Tecavüzün kaldırılması ile maddi ve manevi zararın tazmini
Faydalı Model Sertifikası Devredilebilir mi?
Faydalı model sertifikası lisans sözleşmesiyle kiralanabilir, mirasçılara devredilebilir.
Aynı Buluş İçin Hem Faydalı Model Hem de Patent alınabilir mi?
Patent ve faydalı model hakkının her ikisinin de amacı teknik sahadaki buluşları koruma altına almaktır. Her iki koruma da sahibine tekel hakkı vermektedir. Sınai Mülkiyet Kanunu 145. Maddesinin 2. Fıkrasında aynı buluş için hem faydalı model hem de patent belgesinin alınamayacağı düzenlenmiştir.
Faydalı Modele İlişkin Kanunda Hüküm Bulunmayan Durumlarda Ne Yapabiliriz ?
Faydalı modele ilişkin açık bir hüküm bulunmadığı ve faydalı modelin özelliği ile çelişmediği takdirde patentlere ilişkin SMK hükümlerinin faydalı modeller hakkında da uygulanacağı Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 145. Maddesinde düzenlenmiştir.
Faydalı Modelin Koruma Süresi Kaç Yıldır?
Faydalı Model Tescili ile koruma altına alınan buluşun süresi; başvuru tarihinden itibaren 10 yıldır. Bu süre uzatılamaz.
Faydalı Model Hakkı Nasıl Sona Erer?
Koruma süresinin dolması (bu süre en fazla 10 yıldır uzatılamaz.)
Faydalı model sahibinin faydalı model hakkından vazgeçmesi
Yıllık ve ek ücretlerin öngörülen sürelerde ödenmemesi
Fikri mülkiyet hukuku avukatı ile online görüşme randevusu almak için aşağıdaki butona tıklayabilirsiniz!
"Tanınmış Marka Nedir?" yazımızı okumayı unutmayın!